22928 podróżnych przeczytało
Bazylika Papieska św. Piotra w Watykanie (Basilica Papale di San Pietro in Vaticano), znana również jako Bazylika św. Piotra, to renesansowa świątynia katolicka położona na terenie Watykanu. Jest to papieska enklawa znajdująca się w obrębie Rzymu. Kościół zaprojektowali wybitni architekci, tacy jak Donato Bramante, Michał Anioł, Carlo Maderno, Rafael Santi oraz Gian Lorenzo Bernini.
Bazylika św. Piotra to największy kościół na świecie!
Świątynia uważana jest za jedno z najświętszych miejsc chrześcijaństwa, choć nie jest ani kościołem macierzystym Kościoła katolickiego, ani katedrą diecezji rzymskiej. Co istotne, to miejsce pochówku św. Piotra – głównego spośród apostołów Jezusa i pierwszego biskupa Rzymu. Jego grób znajduje się pod głównym ołtarzem bazyliki. Od czasów wczesnochrześcijańskich w Bazylice pochowano większość papieży. Miejsce to było również siedzibą świątyni już za panowania cesarza Konstantyna Wielkiego.
Bazylikę codziennie odwiedza około 30 000 osób!
Historia Bazyliki św. Piotra
O wydarzeniu ukrzyżowania Jezusa mówi biblijna Księga Dziejów Apostolskich, gdzie jednym z jego dwunastu uczniów był Szymon Piotr – rybak z Galilei. Święty Piotr odegrał kluczową rolę wśród uczniów Jezusa i uważany jest za fundament powstania Kościoła chrześcijańskiego.
Imię Piotr (po grecku „skała” lub „kamień”) nadał mu sam Jezus. Miejsce, w którym obecnie stoi bazylika, było wcześniej areną wyścigów rydwanów z czasów cesarzy Kaliguli, Klaudiusza i Nerona (I wiek n.e.). To właśnie Neron rozpoczął wielkie prześladowania chrześcijan w Rzymie. Jego terror doprowadził do uwięzienia i egzekucji wielu wyznawców Chrystusa – właśnie w tym miejscu, w jego „cyrku”. Jednym z pierwszych chrześcijan schwytanych przez żołnierzy był św. Piotr.
Prawdopodobnie przybył on do Rzymu około roku 40. W tamtym czasie chrześcijanie byli rzucani dzikim zwierzętom na pożarcie, co stanowiło część widowisk na arenie. Wielu z nich jednak ukrzyżowano. Arena cyrku była podzielona murem, wokół którego odbywały się wyścigi. Cyrk Nerona miał około 600 jardów długości.
Rok 64 n.e. to jedna z najważniejszych dat w historii Rzymu – wtedy właśnie, podczas panowania cesarza Nerona, ukrzyżowano św. Piotra, niesłusznie obwiniając chrześcijan o „Wielki Pożar Rzymu”
Święty Piotr został ukrzyżowany głową w dół – na własne życzenie, ponieważ nie czuł się godzien umrzeć w taki sam sposób jak Chrystus. Ukrzyżowanie miało miejsce w pobliżu starożytnego egipskiego obelisku (jednego z trzynastu w Rzymie), na terenie Cyrku Nerona – obecnie znajduje się on na Placu św. Piotra.
Budowa Bazyliki św. Piotra
Budowa obecnej bazyliki, która zastąpiła starą Bazylikę św. Piotra z IV wieku n.e., rozpoczęła się 18 kwietnia 1506 roku i trwała do 18 listopada 1626 roku. Ówczesny papież Mikołaj V zlecił odbudowę świątyni Bernardowi Rossellino, który planował zburzyć starą świątynię i wznieść nową. Papież zatwierdził projekt, ale zmarł niedługo po rozpoczęciu prac. Siedmiu kolejnych papieży postanowiło wzbogacić istniejący budynek.
Na początku XVI wieku papież Juliusz II zlecił Michałowi Aniołowi stworzenie swojego grobowca. Rzeźbiarz zaprojektował monumentalny pomnik w kształcie piramidy. Papież był zachwycony dziełem, ale wewnątrz konstantyńskiej bazyliki brakowało miejsca na tak ogromny grobowiec. Zorganizowanie odpowiedniej przestrzeni pod pomnik nagrobny stało się jedną z głównych przyczyn decyzji Juliusza II o budowie nowej bazyliki. Architektem odpowiedzialnym za projekt został Bramante.
Bramante zaproponował budowę świątyni na planie krzyża greckiego, zwieńczonej potężną kopułą, zamiast klasycznego kościoła w kształcie krzyża łacińskiego z pięcioma nawami
Prace rozpoczęto w 1506 roku, ale w latach 1513–1514 zmarli zarówno papież Juliusz II, jak i Bramante. Budowę pozostawiono z czterema ogromnymi filarami podtrzymującymi przyszłą kopułę. Kolejny papież, Leon X, powierzył projekt Rafaelowi, jednak młody artysta zmarł w wieku 37 lat, a jego projekt nie został zrealizowany. Bazylika Rafaela miała mieć formę krzyża łacińskiego, a wnętrze miało być grą światła i cienia.
Bazylika Sangalla
Po śmierci Rafaela głównym architektem Fabbrica di San Pietro został Antonio da Sangallo (1520–1546). Jednak w tym czasie Kościół borykał się z trudnościami finansowymi. Sangallo kontynuował pracę na podstawie planu Bramantego, aby objąć nowym projektem teren starej bazyliki. Leon X pragnął, aby cały ten obszar stał się miejscem sakralnym w ramach nowej konstrukcji.
W tym celu mistrz zaprojektował fasadę umieszczoną pomiędzy dwiema wieżami dzwonniczymi, połączonymi z głównym budynkiem bazyliki przedsionkiem. Później, na prośbę papieża Pawła III, Sangallo stworzył drewniany model projektu, mierzący 4,5 metra wysokości. Jego wykonanie trwało 8 lat i kosztowało tyle, co wzniesienie prawdziwego kościoła. Obecnie model ten znajduje się w jednym z ośmiobocznych przedsionków bazyliki, nad czterema dużymi kaplicami narożnymi.
Kopuła
Po śmierci Sangalla pracę przejął Michał Anioł. Artysta z Florencji miał wówczas ponad 70 lat i kilkukrotnie odmawiał podjęcia się zadania, aż papież Paweł III zmusił go do przyjęcia zlecenia. Michał Anioł nie cenił pracy swojego poprzednika i postanowił zburzyć część wcześniej wzniesionych struktur. Powrócił do oryginalnej koncepcji Bramantego i zaprojektował monumentalną kopułę jako centralny punkt nowej bazyliki.
Maksymalna wysokość kopuły to 133,3 m od poziomu gruntu, wysokość wewnątrz bazyliki to 117,57 m, a średnica wewnętrzna – 41,5 m. Całkowita waga wynosi 14 tys. ton
Michał Anioł inspirował się kopułą florenckiej katedry i Panteonem, zaprojektowanym przez Brunelleschiego. Po jego śmierci bazylika wciąż nie miała ukończonych narożnych kaplic, fasady oraz kopuły – z której ukończone były jedynie kolumny i bęben. W 1587 roku odpowiedzialność za dokończenie kopuły przejął Giacomo Della Porta z asystentem Domenico Fontaną. Po dwóch latach prac kopuła została ostatecznie ukończona.
Zobacz wskazówki dotyczące jak wejść na kopułę Bazyliki św. Piotra.
Carlo Maderno i Gian Lorenzo Bernini
Projekt przeszedł w ręce Carlo Maderny w 1603 roku, gdy nadal istniała część starej bazyliki. Wielu ludzi sprzeciwiało się wówczas rozbiórce dawnej świątyni.
Jednak papież Paweł V zdecydował o usunięciu starych murów, a Maderno rozbudował wschodnie skrzydło nowego budynku, obejmując tym samym powierzchnię starego kościoła. Taka rekonstrukcja spowodowała przesunięcie fasady znacznie do przodu. Aby połączyć ją z dziełem Michała Anioła, Maderno zaprojektował trójnawową strukturę. To właśnie dlatego nowa bazylika otrzymała kształt krzyża łacińskiego. W projekcie Michała Anioła kopuła znajdowała się znacznie dalej od wejścia. Fasada okazała się zbyt płaska, by stabilnie wspierać kopułę, i została ujęta pomiędzy dwie wieże dzwonnicze. Bernini i Maderno nie zdołali jednak ich ukończyć, ponieważ grunt okazał się zbyt niestabilny.
W 1626 roku budowę Bazyliki św. Piotra zakończono, a papież Urban VIII dokonał jej uroczystej konsekracji.
Współczesna Bazylika św. Piotra
Obecnie Bazylika św. Piotra to jedno z najsłynniejszych miejsc pielgrzymkowych i liturgicznych na świecie. Papież przewodniczy uroczystościom liturgicznym, które odbywają się w ciągu roku i przyciągają od 15 000 do nawet 80 000 wiernych – zarówno w samej bazylice, jak i na Placu św. Piotra. Świątynia uważana jest za największe arcydzieło swojej epoki.
Jest jedną z czterech bazylik większych na świecie, z których wszystkie znajdują się w Rzymie. Nie jest jednak katedrą, ponieważ nie stanowi siedziby biskupa. Oficjalną katedrą papieża jako biskupa Rzymu jest Arcybazylika św. Jana na Lateranie.
Co warto zobaczyć w Bazylice św. Piotra?
Na zwiedzanie warto przeznaczyć co najmniej 2 godziny. Oto najważniejsze atrakcje i dzieła sztuki światowej klasy, na które szczególnie warto zwrócić uwagę:
Prawa nawa
Pieta Michała Anioła
Bez wątpienia Pieta Michała Anioła to jedno z najważniejszych dzieł znajdujących się w Bazylice św. Piotra. Rzeźba powstała, gdy artysta miał zaledwie 24 lata, i to właśnie ona przyniosła mu sławę. Dzieło zostało zamówione przez francuskiego kardynała Jeana de Bilhèresa i znajduje się w pierwszej kaplicy po prawej stronie tuż po wejściu do bazyliki.
Pieta przedstawia ciało Jezusa spoczywające na kolanach jego matki Maryi po ukrzyżowaniu.
Pomnik Leona XII
Pomnik Leona XII został wykonany przez Giuseppe de Fabrisa w latach 1835–1836. Przedstawia papieża stojącego i udzielającego błogosławieństwa Urbi et Orbi podczas Jubileuszu w 1825 roku. Za figurą papieża znajdują się głowy czterech jego kardynałów.
Kaplica św. Sebastiana
Kaplica św. Sebastiana to projekt autorstwa Pier Paolo Cristofari, który przekształcił obraz Domenichina w mozaikę. Cristofari był dyrektorem Watykańskiej Pracowni Mozaiki w latach 1743–1755. Odpowiadał również za wiele ołtarzy w Bazylice św. Piotra.
Pod ołtarzem spoczywają szczątki błogosławionego Innocentego XI (pontyfikat: 1676–1689).
Pomnik Matyldy z Canossy
Monumentalny grobowiec hrabiny Matyldy z Canossy został wykonany przez Gian Lorenza Berniniego i jego warsztat. Pomnik zawiera sarkofag z reliefem przedstawiającym scenę podporządkowania się cesarza Henryka IV papieżowi Grzegorzowi VII w Canossie, inskrypcję trzymaną przez dwa anioły oraz rzeźbę Matyldy.
Kaplica Najświętszego Sakramentu
Przed wejściem do Kaplicy Najświętszego Sakramentu znajduje się znak: „Tylko osoby pragnące się modlić mogą wejść”. Najświętszy Sakrament wystawiony jest przed tabernakulum zaprojektowanym przez Berniniego.
Posąg św. Piotra
Brązowy posąg św. Piotra ma starte palce u prawej stopy, co jest efektem wielowiekowej tradycji pielgrzymów i wiernych całujących lub dotykających jego stopę.
Zwyczaj ten pochodzi ze średniowiecza, kiedy to pielgrzymi modlili się do św. Piotra, prosząc, by otworzył im bramy nieba, jeśli umrą podczas pielgrzymki. Posąg przedstawia apostoła w geście błogosławieństwa i głoszenia nauk, z kluczami do Królestwa Niebieskiego w dłoniach. Historycy przypisują autorstwo rzeźby Arnolfo di Cambio (XIII wiek), jednak niektórzy badacze twierdzą, że może pochodzić już z V wieku. Ciekawostką jest mozaika znajdująca się za posągiem, przypominająca bogato zdobiony brokatowy materiał.
Lewa nawa
Grobowiec papieża Aleksandra VII
Grobowiec Fabia Chigiego, papieża Aleksandra VII, to arcydzieło Berniniego. Znajduje się on we wnęce nad drzwiami prowadzącymi do zakrystii, a Bernini symbolicznie wykorzystał te drzwi w swoim projekcie. Papież Aleksander przedstawiony jest w modlitewnej pozie na szczycie grobowca. Całość podtrzymują cztery kobiece figury, z których tylko dwie są w pełni widoczne — uosabiają Miłosierdzie i Prawdę. Stopa Prawdy spoczywa na globie ziemskim, a palec wskazujący przebija cierń symbolizujący protestancką Anglię. Poniżej widoczna jest postać Śmierci w formie szkieletu trzymającego klepsydrę.
Kaplica Chrzcielna
Kaplica Chrzcielna została zaprojektowana przez Carlo Fontanę. Główny ołtarz ozdobiony jest obrazem Maratty z 1698 roku.
Piękna, pozłacana pokrywa chrzcielnicy znajduje się na sarkofagu z porfiru, który najprawdopodobniej pochodzi z grobowca cesarza Hadriana (obecny Zamek Świętego Anioła).
Centralna część
Centralna przestrzeń bazyliki ograniczona jest do czterech ogromnych filarów podtrzymujących kopułę. Ta część świątyni została zaprojektowana zgodnie z koncepcją Michała Anioła. W sercu kościoła można podziwiać liczne mozaiki wykonane według szkiców Domenichina. Znajduje się tu również pomnik Piusa VII, wykonany w XIX wieku przez niekatolickiego artystę – Bertela Thorvaldsena. Bazylika św. Piotra posiada również Kaplicę Gregoriańską (Cappella Gregoriana), poświęconą twórcy obowiązującego dziś kalendarza gregoriańskiego.
Grobowiec św. Piotra
Grobowiec św. Piotra znajduje się pod Bazyliką św. Piotra, w zachodniej części kompleksu mauzoleów datowanych na lata 130–300 n.e. Osoby z odpowiednim pozwoleniem mogą zejść do grobowca i modlić się możliwie najbliżej miejsca spoczynku świętego Piotra.
Posągi Świętych
W centralnej części Bazyliki św. Piotra znajdują się cztery monumentalne posągi świętych, związane z najważniejszymi relikwiami świątyni: św. Helena trzymająca relikwie Krzyża Świętego i Świętych Gwoździ (dzieło Andrei Bolgiego), św. Longin z włócznią, którą przebito bok Jezusa – rzeźba wykonana przez Gian Lorenza Berniniego w 1639 roku.
Po przeciwnej stronie znajduje się św. Andrzej z krzyżem, autorstwa François Duquesnoya. Ostatnim z cyklu jest posąg św. Weroniki z welonem z wizerunkiem twarzy Jezusa – rzeźba Francesco Mochiego.
Baldachim
W samym centrum bazyliki, nad głównym ołtarzem, wznosi się brązowy baldachim (Baldacchino), zaprojektowany przez Berniniego w epoce baroku. Jak wspomniano wcześniej, po ukończeniu budowy bazyliki brakowało elementu łączącego korpus zaprojektowany przez Madernę z kopułą Michała Anioła. Bernini zaproponował zatem monumentalny baldachim, który umieszczono bezpośrednio nad grobem św. Piotra. Pod nim znajduje się główny ołtarz świątyni. Projekt został zlecony przez papieża Urbana VIII, a prace trwały od 1623 do 1634 roku.
Forma baldachimu to barokowa interpretacja tradycyjnego cyborium
Drzwi Święte
Drzwi Święte otwierane są jedynie w latach jubileuszowych. Każdy, kto przejdzie przez te drzwi, otrzymuje odpust zupełny. Warto zaplanować wizytę w Watykanie w 2025 roku, kiedy drzwi zostaną ponownie otwarte!
Bezpłatne bilety na msze papieskie
Msze święte z udziałem papieża odbywają się w Bazylice św. Piotra, na Placu św. Piotra lub jednocześnie w obu tych miejscach. Większość celebracji odbywa się wewnątrz bazyliki, która może pomieścić ponad 15 000 wiernych. Stolica Apostolska wydaje różne rodzaje biletów: dla kardynałów, dyplomatów i gubernatorów, biskupów, kapłanów, gości specjalnych oraz publiczności. Na większość mszy wymagany jest bilet. Można go bezpłatnie odebrać bezpośrednio od Gwardii Szwajcarskiej przy „Drzwiach Spiżowych” (Portone di Bronzo) na Placu św. Piotra w godzinach od 8:00 do 20:00 (w sezonie letnim) oraz od 8:00 do 19:00 (zimą).
Oficjalna strona: [www.papalaudience.org/tickets](http://www.papalaudience.org/tickets)
Alternatywnie można zarezerwować bilety z przewodnikiem na zaufanej stronie [www.getyourguide.com](http://www.getyourguide.com) i zobaczyć papieża wygłaszającego homilię na Placu św. Piotra bez stresu i konieczności samodzielnej organizacji.
Organizator zapewnia rezerwację biletu oraz wybór najlepszego punktu widokowego, abyś mógł w pełni przeżyć tę wyjątkową uroczystość.
Strój obowiązujący w Bazylice św. Piotra
Obowiązujący strój w Bazylice św. Piotra jest taki sam, jak w każdej świątyni chrześcijańskiej na świecie. Kolana i ramiona muszą być zakryte. Nie wolno wchodzić pod wpływem alkoholu ani wnosić napojów alkoholowych (dozwolone jest wnoszenie butelki wody). Należy zachować ciszę i szacunek wobec miejsca sakralnego. Te same zasady obowiązują również podczas zwiedzania Muzeów Watykańskich.
Ciekawostki
- Obecna bazylika to tak naprawdę druga świątynia – pierwszą, tzw. Starą Bazylikę św. Piotra, zbudowano z polecenia cesarza Konstantyna Wielkiego około 324 r. n.e.
- W Bazylice św. Piotra znajduje się ponad 100 grobowców.
- Pieta Michała Anioła, znajdująca się wewnątrz bazyliki, to jedno z największych arcydzieł artysty, które przyniosło mu sławę.
- Święta Brama otwierana jest tylko raz na 25 lat.
- Na kolumnadzie otaczającej Plac św. Piotra znajduje się 140 posągów różnych świętych.
- Wewnątrz bazyliki znajduje się brązowy posąg św. Piotra z XIII wieku. Istnieje tradycja całowania lub dotykania jego stopy przez wiernych przechodzących obok.
- Codziennie Bazylikę św. Piotra odwiedza około 30 000 osób.
- Jednym z najbardziej znanych faktów jest to, że Watykan to najmniejsze państwo na świecie.
- Fasada nowej bazyliki została ukończona w 1612 roku na polecenie papieża Pawła V z rodu Borghese.
- Bramante zaprojektował bazylikę na planie krzyża greckiego z dużą centralną kopułą, zamiast klasycznego krzyża łacińskiego z pięcioma nawami.
Przydatne informacje
- Zwiedzanie kopuły: w sezonie letnim (od 1 kwietnia do 30 września) – od 8:00 do 18:00; w sezonie zimowym (od 1 października do 31 marca) – od 7:00 do 18:00. Ceny biletów: wejście pieszo (551 stopni) – 8 EUR, winda + 320 stopni pieszo – 10 EUR; dzieci do 12 lat – bezpłatnie.
- Zwiedzanie grobu św. Piotra i nekropolii pod bazyliką możliwe jest po wcześniejszej rezerwacji mailowej: scavi@fsp.va lub telefonicznej: +39 06 69873017.
- Po wejściu do bazyliki, po prawej stronie znajduje się punkt informacyjny, gdzie można wypożyczyć audioprzewodniki i skorzystać z usług przewodników w różnych językach.
Podziel się swoimi wrażeniami i emocjami po wizycie w Bazylice św. Piotra!
Atrakcje w pobliżu
200 ft
60 m
1.19 mi
1.9 km
2.2 mi
3.5 km
2.41 mi
3.9 km
