22730 podróżnych przeczytało
Rzym oferuje kilka miejsc, w których można podziwiać arcydzieła Caravaggia (1573–1610), jednego z najważniejszych włoskich malarzy. Rzymskie muzea i galerie zawierają słynne dzieła artysty, znanego z dramatycznego wykorzystania światłocienia oraz wpływu na barokowy styl malarski. Kilka jego arcydzieł można zobaczyć za darmo w kościołach.
Kim był Caravaggio
Michelangelo Merisi (Michele Angelo Merigi lub Amerighi) da Caravaggio, znany po prostu jako Caravaggio, był włoskim malarzem aktywnym w Rzymie, Neapolu, na Malcie i Sycylii od początku lat 90. XVI wieku do 1610 roku. Znany jest również jako „czarny charakter baroku”, który ukazywał kluczowe momenty i sceny – często pełne przemocy, tortur i śmierci.
Gardził wszelką idealizacją, został liderem nurtu naturalistycznego w malarstwie i stosował styl oparty na silnych kontrastach światła i cienia, malowanych z gwałtownością, która odzwierciedlała jego porywczy charakter. To właśnie ten temperament doprowadził go do popełnienia morderstwa podczas zakładu w Rzymie – 29 maja 1606 roku zabił Ranuccia Tomassoniego.
Aby uniknąć konsekwencji, uciekł do Neapolu, a następnie na Maltę, gdzie został uwięziony po kolejnej bójce. Uciekł na Sycylię, gdzie został ciężko pobity przez grupę wysłaną, by go schwytać. Po otrzymaniu ułaskawienia wyruszył do Rzymu, jednak został omyłkowo aresztowany tuż przed przyjazdem. Zwolniony, wycieńczony i nadal cierpiący z powodu ran, zmarł na gorączkę na plaży w Pontercole w 1610 roku.
Oto lista najlepszych kościołów i muzeów, w których można podziwiać dzieła Caravaggia:
Gdzie można zobaczyć obrazy Caravaggia za darmo
Wstęp do kościołów w Rzymie jest bezpłatny, dlatego kilka dzieł Caravaggia można zobaczyć bez konieczności kupowania biletu.
Kościół San Luigi dei Francesi
Kościół należący do francuskiej wspólnoty w Rzymie od 1589 roku posiada fasadę w stylu renesansowym i XVIII-wieczne wnętrze. Znajdują się w nim trzy obrazy Caravaggia z lat 1599–1602, poświęcone św. Mateuszowi: „Powołanie św. Mateusza” (Vocazione di San Matteo), „Męczeństwo św. Mateusza” (Martirio di San Matteo) oraz „Św. Mateusz i anioł” (San Matteo e l’angelo), znany także jako „Natchnienie św. Mateusza”.
Powołanie św. Mateusza
„Powołanie św. Mateusza” to arcydzieło autorstwa Michelangela Merisiego da Caravaggia, przedstawiające moment, w którym Jezus Chrystus powołuje Mateusza, by za nim podążał. Obraz powstał w latach 1599–1600 dla kaplicy Contarelli w kościele San Luigi dei Francesi w Rzymie, gdzie znajduje się do dziś. Wisi obok dwóch innych dzieł Caravaggia przedstawiających św. Mateusza: „Męczeństwa św. Mateusza” (namalowanego w tym samym czasie) i „Natchnienia św. Mateusza” (1602).
Caravaggio jest znany z kontrastów światła i cienia w swoich dziełach, a to arcydzieło stanowi doskonały przykład naturalizmu, który cechuje jego malarstwo.
Inspiracja św. Mateusza
Francuski kardynał Matteo Contarelli zlecił wykonanie obrazu „Inspiracja św. Mateusza”, który znajduje się na ołtarzu kaplicy Contarellich.
Męczeństwo św. Mateusza
„Męczeństwo św. Mateusza” ukazuje cierpienie św. Mateusza Ewangelisty, autora Ewangelii według św. Mateusza. Zgodnie z tradycją, święty został zamordowany na rozkaz króla Etiopii podczas sprawowania Mszy przy ołtarzu.
Bazylika św. Augustyna (Sant’Agostino)
- Adres: Piazza di Sant’Agostino
Kościół św. Augustyna (Sant’Agostino) to kolejne miejsce w Rzymie, gdzie miłośnicy sztuki mogą zobaczyć arcydzieło Caravaggia. Budynek jest łatwy do znalezienia – znajduje się na placu o tej samej nazwie. Można tam podziwiać „Madonnę z Loreto” oraz inne dzieła mistrzów włoskiego renesansu i baroku. Realizm biblijnych postaci oraz unikalny styl Caravaggia przyniosły mu sławę i dobrze płatne zlecenia przy dekorowaniu kościołów. W ostatniej dekadzie życia malarz koncentrował się na tematach ewangelicznych.
Madonna pielgrzymów
„Madonna di Loreto”, znana również jako „Madonna pielgrzymów” (obraz olejny, 1604–1605), umieszczona jest w pierwszej kaplicy po lewej stronie i uchodzi za najbardziej sensacyjne dzieło mistrza. Przedstawia on wizję boską – bosonogą Maryję z nagim dzieciątkiem, ukazującą się dwóm pielgrzymom. Niektórzy interpretują to jako ożywienie słynnej figury Matki Bożej.
Kościół Santa Maria del Popolo
- Lokalizacja: Piazza del Popolo
- Godziny otwarcia: 7:15–12:30, 16:00–19:00
Kaplica Cerasi w Bazylice Santa Maria del Popolo zawiera dwa obrazy Caravaggia: „Nawrócenie św. Pawła w drodze do Damaszku” oraz słynne „Ukrzyżowanie św. Piotra”.
Ukrzyżowanie św. Piotra
„Ukrzyżowanie św. Piotra” (Crocifissione di san Pietro, 1601) to dzieło ukazujące męczeństwo św. Piotra przez ukrzyżowanie. Święty poprosił, aby odwrócono krzyż – nie chciał bowiem umierać tak jak Chrystus. W związku z tym przedstawiono go do góry nogami.
Nawrócenie w drodze do Damaszku
„Nawrócenie w drodze do Damaszku” (Conversione di San Paolo, 1601) ukazuje moment opisany w Dziejach Apostolskich, rozdział 9, kiedy Szaweł – przyszły apostoł Paweł – upadł na ziemię, zmierzając do Damaszku. Wtedy usłyszał słowa Pana: „Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz, wstań i idź do miasta.” Zdarzenie to mogło być zainspirowane przez „Złotą legendę” – średniowieczną kompilację biblijnych opowieści. Scena przedstawia chwilę, gdy Paweł zostaje ogarnięty duchem Jezusa Chrystusa i spada z konia.
Płatne galerie i muzea
Większość dzieł Caravaggia znajduje się w słynnych galeriach i muzeach Rzymu.
Galeria Borghese
- Strona: https://borghese.gallery
- Adres: Piazzale del Museo Borghese, 5
- Cena: od 17 euro
Galeria Borghese jest uważana za jedno z najsłynniejszych muzeów Rzymu, w którym znajduje się wiele obrazów Caravaggia. Wśród najważniejszych dzieł znajdują się: „Chłopiec z koszem owoców”, „Autoportret jako Bachus”, „Dawid z głową Goliata”, „Madonna z Dzieciątkiem i św. Anną”, „Jan Chrzciciel” i „Święty Hieronim piszący”.
Rezerwacje do Galerii Borghese są obowiązkowe, najlepiej kupić bilety online.
Chłopiec z koszem owoców
„Chłopiec z koszem owoców” (1593–1594) to jedno z pierwszych dzieł, w których tak szczegółowo przedstawiono każdy owoc. Modelem był przyjaciel Caravaggia – Mario Minniti, mający wówczas 16 lat. Na obrazie widać czerwone, czarne i białe winogrona, jabłka, gruszki, morele, figi, granaty oraz liście winorośli i cytryny – wszystko tworzy efektowną, niemal namacalną i apetyczną kompozycję.
Młody chory Bachus
„Młody chory Bachus” (wł. Bacchino Malato), znany także jako „Autoportret jako Bachus”, to wczesne dzieło Caravaggia, datowane na lata 1593–1594. Według pierwszego biografa artysty, Giovanniego Baglione, obraz został namalowany przy pomocy lustra, co świadczy o jego autoportretowym charakterze.
Jan Chrzciciel
W obrazie Caravaggia „Jan Chrzciciel” (Młodzieniec z baranem, 1610) (wł. San Giovanni Battista) chłopiec jest najczęściej utożsamiany ze św. Janem Chrzcicielem. Jednak przedstawiona postać nie przypomina klasycznego, uduchowionego świętego. Nie jest androgyniczna jak Bachus, lecz ma prowokujący, niemal zmysłowy wyraz.
Święty Hieronim piszący
„Święty Hieronim piszący” (wł. San Girolamo Scrivente) przedstawia jednego z Doktorów Kościoła katolickiego – św. Hieronima – w trakcie pracy nad przekładem Biblii na łacinę (Wulgata). Hieronim ujęty jest w chwili skupienia z piórem w ręce, co czyni ten obraz wyjątkowym przykładem przedstawienia uczonego i mistyka jednocześnie.
Madonna z Dzieciątkiem i św. Anną
„Madonna z Dzieciątkiem i św. Anną” (wł. Dei Palafrenieri) powstała między 1605 a 8 kwietnia 1606 roku na zamówienie bractwa św. Anny – patronki pałacowych giermków watykańskich. Obraz ukazuje moment, w którym Chrystus wraz z Maryją depczą węża symbolizującego grzech, pod czujnym okiem św. Anny.
Dawid z głową Goliata
„Dawid z głową Goliata” znajdował się w kolekcji kardynała Scipione Borghese już w 1650 roku. Obraz datuje się na lata 1605–1610. Inspiracją dla Caravaggia mogło być dzieło naśladowcy Giorgione. Jednak to Caravaggio oddaje dramatyzm sceny znacznie mocniej – głowa Goliata zwisa z ręki Dawida, z której kapie krew. Na mieczu widnieje skrót H-AS OS – prawdopodobnie od łacińskiego „humilitas occidit superbiam” („pokora zabija pychę”).
Kolekcja Odescalchi Balbi
- Adres: Palazzo Odescalchi Balbi, Piazza dei Santi Apostoli, 80
- Godziny otwarcia: tymczasowo zamknięte
- Oficjalna strona: www.odescalchi.it
Nawrócenie świętego Pawła
„Nawrócenie świętego Pawła” (ok. 1600) to jedna z wersji kompozycyjnych, która zachwyca realizmem. Motyw nawrócenia św. Pawła w tej wersji był pierwszym dziełem odrzuconym przez zleceniodawcę dla kaplicy Cerasi w kościele Santa Maria del Popolo. Złożona kompozycja o dramatycznym wyrazie ukazuje św. Pawła w chwili oślepienia przez boskie światło — zakrywa oczy rękami, co symbolizuje duchowe przebudzenie. Po tym wydarzeniu stał się znany jako apostoł Paweł, autor wielu ksiąg Nowego Testamentu.
Palazzo Barberini
Niedaleko placu znajduje się pałac Barberini (Palazzo Barberini) – barokowa rezydencja mieszcząca Muzeum Sztuki Dawnej (Galleria Nazionale d’Arte Antica).
Judyta odcinająca głowę Holofernesowi
Jedno z najbardziej znanych dzieł Caravaggia to „Judyta odcinająca głowę Holofernesowi”, namalowane w latach 1597–1599. Wdowa Judyta najpierw uwodzi asyryjskiego generała Holofernesa, a następnie ścina mu głowę w jego namiocie.
Obraz został ponownie odkryty w 1950 roku i obecnie znajduje się w zbiorach Galleria Nazionale d’Arte Antica w Rzymie.
Narcyz
Innym ważnym dziełem jest „Narcyz”, namalowany w latach 1597–1599. Obraz znajduje się w Galleria Nazionale d’Arte Antica w Rzymie. Atrybucji Caraggiowi dokonał Roberto Longhi w 1916 roku. Według Owidiusza w „Metamorfozach”, Narcyz był pięknym młodzieńcem, który zakochał się we własnym odbiciu. Nie mogąc oderwać się od lustra wody, umiera z tęsknoty.
Muzea Kapitolińskie
- Adres: Piazza del Campidoglio, 1
Wróżka
„Wróżka” (wł. Buona Ventura, 1594) istnieje w dwóch wersjach autorstwa Caravaggia: pierwsza z 1594 roku (znajduje się w Muzeach Kapitolińskich w Rzymie), druga z 1595 roku (obecnie w Luwrze w Paryżu). Daty powstania obu dzieł są dyskusyjne. Obraz przedstawia elegancko ubranego młodzieńca, któremu cyganka wróży z dłoni. Chłopak patrzy zadowolony w jej twarz, a ona odwzajemnia spojrzenie. Jednak uważna analiza ujawnia coś, czego młodzieniec nie zauważa – dziewczyna delikatnie zsuwa mu pierścień z palca.
Muzea Watykańskie
- Adres: Viale Vaticano
- Cena: od 20 euro
- Godziny otwarcia: od 9:00 do 16:00
Muzea Watykańskie posiadają w swojej kolekcji obraz Caravaggia „Złożenie do grobu” w Pinakotece. Obiekt cieszy się dużym zainteresowaniem odwiedzających. Galeria zawiera również dzieła takich mistrzów jak Giotto, Rafael i Leonardo da Vinci.
Złożenie do grobu
Chrystus w ujęciu Caravaggia ma silną cielesną obecność, odróżniającą się od idealizowanych przedstawień. To doskonały przykład siły artystycznej Caravaggia, który łączy emocje i fizyczność z tematyką religijną.
Dzieło przedstawia sześć postaci, w tym zmarłego Chrystusa. Górną część jego ciała podtrzymuje św. Jan Ewangelista, którego dłoń sięga rany w boku Zbawiciela. Dolną część trzyma św. Nikodem, który według tradycji wyjął gwoździe z nóg Chrystusa. Nikodem jest kluczową postacią obrazu – jego postawa stanowi punkt centralny kompozycji. Za nimi znajdują się trzy kobiety: Matka Boska przedstawiona jako starsza zakonnica; w środku, z twarzą w cieniu – Maria Magdalena, uczennica Jezusa; po prawej natomiast Maria Kleofasowa, siostra Matki Boskiej, która z rozpaczą wznosi ręce ku niebu.
Najlepszym sposobem na uniknięcie kolejek jest wcześniejsze kupienie biletów online do Muzeów Watykańskich.
Galeria Doria Pamphilj
- Adres: Via del Corso, 305
- Wstęp: od 15 euro
- Godziny otwarcia: od 9:00 do 19:00
- Oficjalna strona: www.doriapamphilj.it
Galeria Doria Pamphilj to prywatna kolekcja sztuki, która zawiera trzy dzieła Caravaggia: „Pokutująca Magdalena”, „Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu” oraz jedną z dwóch identycznych wersji „Jana Chrzciciela”.
Pokutująca Magdalena
„Pokutująca Magdalena” (wł. Maddalena Penitente, 1594–1595) przedstawia płaczącą kobietę pochyloną na krześle, która porzuca swoje rozwiązłe życie. Modelką do postaci Magdaleny była prostytutka, z którą Caravaggio utrzymywał kontakty i którą można rozpoznać także na innych jego obrazach.
Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu
„Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu” (wł. Riposo durante la Fuga in Egitto, 1597) ukazuje anioła grającego na skrzypcach Świętej Rodzinie w trakcie ich podróży do Egiptu. Obraz ten ma duże znaczenie, ponieważ jest pierwszym dziełem Caravaggia o tematyce biblijnej i znacznych rozmiarach, które zostało uznane już w młodym wieku artysty.
Palazzo Corsini
- Adres: Via della Lungara, 10
- Wstęp: od 15 euro
- Godziny otwarcia: od 9:00 do 19:00
- Oficjalna strona: www.barberinicorsini.org
Pałac Korsykański (Palazzo Corsini) znajduje się w dzielnicy Trastevere, w pobliżu Villa Farnesina. Kompleks ten obejmuje ogrody, budynki oraz kolekcję dzieł sztuki należących do wpływowej florenckiej rodziny, która przeniosła się do Rzymu. Wśród eksponatów znajduje się również malowniczy obraz autorstwa Caravaggia.
Jan Chrzciciel
„Jan Chrzciciel” (1603–1604) – postać, która żyła na pustyni i chrzciła ludzi w wodach Jordanu. Był to jeden z najczęściej przedstawianych motywów biblijnych tamtej epoki, a jego wizerunek doczekał się wielu wersji. Sam Caravaggio stworzył kilka obrazów pod tym samym tytułem. Obraz ascety, który żywił się szarańczą i dzikim miodem, odziany w skóry zwierząt i chrzczący tłumy nad Jordanem, był niezwykle popularny. Jezus nazwał go największym z proroków.
Co warto wiedzieć o Caravaggiu
Dlaczego Caravaggio był tak wybitny?
Ile są warte obrazy Caravaggia?
Czy Caravaggio pochodził z bogatej rodziny?
Jakich kolorów używał Caravaggio?
Jakie złe rzeczy zrobił Caravaggio?
Ile obrazów Caravaggia zachowało się do dziś?
Na czym polegała technika Caravaggia?
Jaki był ostatni obraz Caravaggia?
Gdzie znajdują się obrazy Caravaggia we Florencji?
Czy Caravaggio i Michał Anioł to ta sama osoba?
Dlaczego Caravaggio opuścił Rzym?
Ile obrazów Caravaggia znajduje się w Rzymie?
Warto zobaczyć dzieła mistrza Caravaggia podczas wizyty w Wiecznym Mieście. Napiszcie w komentarzach, który obraz jest Waszym ulubionym!
