22936 podróżnych przeczytało
Piazza Navona to bez wątpienia jeden z najbardziej eleganckich placów Rzymu i jego najjaśniejszych zakątków. W czasach starożytnych znajdował się tu stadion atletyczny, na którego trybunach Rzymianie oglądali „agony”, czyli zawody sportowe.
Plac Navona nosił dawniej nazwę „Circus Agonalis”, czyli „arena zmagań”. Dziś każdy gość stolicy Włoch może podziwiać okazałe barokowe fontanny i średniowieczne świątynie.
Co warto wiedzieć o Piazza Navona przed wizytą
Do czego służyła Piazza Navona?
Czy Piazza Navona to dobre miejsce na nocleg?
Jak daleko jest z Piazza Navona do Fontanny di Trevi?
Z czego słynie Piazza Navona?
Kto zbudował Piazza Navona?
Czy Piazza Navona jest bezpieczna?
Ciekawostki
Podczas spaceru po historycznym sercu Rzymu czeka na Was Piazza Navona – pełna eleganckiego baroku i głęboko zakorzeniona w starożytnej historii.
Ten kultowy plac, z fontannami, kościołami i arcydziełami sztuki, kryje intrygujące opowieści rozciągające się na przestrzeni wieków. Niezależnie od tego, czy interesujecie się architekturą, czy historią, warto zapamiętać kilka faktów o Piazza Navona i zaskoczyć nimi znajomych podczas spaceru po Rzymie. Od śladów Stadionu Domicjana po rywalizację legendarnych architektów – Piazza Navona to skarbnica opowieści czekających na odkrycie.
- Piazza Navona została zbudowana na ruinach Stadionu Domicjana, wzniesionego w 86 r. n.e. Jej wydłużony kształt wciąż odzwierciedla układ pierwotnego stadionu, zachowując historyczny ślad starorzymskiej architektury w tętniącym życiem miejskim placu.
- Fontanna Czterech Rzek, zaprojektowana przez Gian Lorenza Berniniego w 1651 roku, stanowi centralny punkt Piazza Navona. Czterej bogowie rzek przedstawieni w fontannie symbolizują cztery główne kontynenty znane w tamtym czasie: Nil, Ganges, Dunaj i Rio de la Plata.
- Papież Innocenty X zlecił rozległe przebudowy placu w XVII wieku, przekształcając go w monumentalną prezentację sztuki barokowej. Pałac rodziny Pamphilj, obecnie mieszczący Ambasadę Brazylii, góruje nad placem, podkreślając rodzinne związki papieża.
- Kościół Sant’Agnese in Agone, zaprojektowany przez Francesca Borrominiego i Girolama Rainaldiego, upamiętnia męczeństwo św. Agnieszki. Świątynia stoi w miejscu, gdzie według tradycji została ona stracona na terenie dawnego Stadionu Domicjana.
- Plac ma długą tradycję organizowania jarmarków i przedstawień teatralnych. Od XVII wieku w czasie letnim zalewano go wodą, tworząc tzw. „Jezioro Navona” – zwyczaj ten przetrwał aż do XIX wieku i czynił to miejsce centrum życia towarzyskiego.
- Na Piazza Navona znajdują się trzy fontanny, z których najbardziej na północ wysuniętą jest Fontanna Neptuna. Dodana w 1574 roku, dopiero w XIX wieku została wzbogacona o rzeźbę Neptuna walczącego z ośmiornicą, stanowiąc efektowne dopełnienie całej kompozycji.
- Na przestrzeni wieków Piazza Navona była źródłem inspiracji artystycznej i sceną rywalizacji. Współzawodnictwo między architektami Gian Lorenzem Berninim i Francescem Borrominim, którzy odpowiadali za kluczowe elementy placu, doskonale ilustruje twórczą atmosferę barokowego Rzymu.
Odkryjcie nasz przewodnik redakcyjny po miejscach związanych z arcydziełami Borrominiego w Rzymie.
Historia Piazza Navona: od starożytnego Rzymu po współczesny splendor
Starożytność rzymska: Stadion Domicjana
Początkowo znany jako Stadion Domicjana (Stadio di Domiziano), Piazza Navona sięga I wieku n.e.
Cesarz Tytus Flawiusz Domicjan ufundował ten imponujący stadion jako hojny dar dla mieszkańców Rzymu. Obiekt służył głównie do organizowania zawodów sportowych i wydarzeń publicznych.
Pierwotnie noszący nazwę „Campus Agonis”, czyli „pole gier”, stadion z czasem zyskał nazwę „n’agone” w okresie średniowiecza, by ostatecznie przekształcić się w dzisiejszą „Navonę”.
Starożytny stadion miał wymiary około 275 metrów długości i 106 metrów szerokości i mógł pomieścić nawet 15 000 widzów. Otaczające go arkady mieściły liczne sklepy, miejsca rozrywki i obiekty użyteczności publicznej. Ciekawostka historyczna: jeden z pobliskich budynków, który niegdyś funkcjonował jako dom publiczny, został z czasem przekształcony w kościół – co doskonale obrazuje niezwykłą zdolność Rzymu do nieustannej przemiany na przestrzeni wieków.
Wczesne chrześcijaństwo i średniowiecze: przemiany religijne
Kościół Santa Maria del Sacro Cuore (Nostra Signora del Sacro Cuore)
Wzniesiony na starożytnych ruinach stadionu Domicjana w XII wieku, kościół Santa Maria del Sacro Cuore odegrał istotną rolę w życiu religijnym Rzymu. Od XIII do XVII wieku pełnił funkcję kościoła narodowego hiszpańskiej wspólnoty w Rzymie.
W XIX wieku, za pontyfikatu papieża Leona XIII, przeprowadzono gruntowną renowację świątyni, przekształcając jej główne wejście tak, aby wychodziło bezpośrednio na Piazza Navona. Wnętrze kościoła oraz freski zostały w dużej mierze wykonane przez znanego renesansowego artystę Francisco de Castello.
Epoka baroku: rozkwit artystyczny i wpływy rodziny Pamphilj
Okres baroku głęboko przekształcił Piazza Navona, czyniąc ją jednym z najbardziej imponujących placów publicznych Rzymu.
Pod koniec XV wieku znaczące rodziny rzymskie, zwłaszcza Pamphiljowie, miały istotny wpływ na rozwój kulturalny i architektoniczny tego miejsca.
W XVII wieku kardynał Giovanni Battista Pamphilj, który później został papieżem Innocentym X, zlecił budowę wspaniałego Pałacu Pamphilj w południowej części placu.
Ten okazały budynek posiada 23 sale oraz elegancką galerię ozdobioną freskami autorstwa Pietra da Cortona z 1651 roku. Dodatkowo, w 1672 roku do kompleksu włączono imponujący kościół Sant’Agnese in Agone, w którym znajduje się grobowiec papieża Innocentego X.
Dziś historyczny Pałac Pamphilj mieści Ambasadę Brazylii.
Święta Agnieszka z Rzymu: męczeństwo i dziedzictwo
Święta Agnieszka, czyli Santa Agnese, patronka słynnego barokowego kościoła na Piazza Navona, była jedną z najważniejszych męczennic wczesnego chrześcijaństwa, żyjącą na przełomie III i IV wieku.
Znana ze swojej niezłomnej wiary, Agnieszka odmówiła złożenia ofiary rzymskiej bogini Minerwie, co doprowadziło do jej publicznego upokorzenia i zesłania do domu publicznego.
Legenda głosi, że Agnieszka pozostała nietknięta, a gdy syn sędziego próbował ją znieważyć, został oślepiony i odzyskał wzrok dopiero po jej modlitwie. Mimo cudów, Agnieszka została stracona około 305 roku n.e. Została pochowana w katakumbach przy Via Nomentana, gdzie później wzniesiono bazylikę ku jej czci.
Kościół Sant’Agnese in Agone: rywalizacja zaklęta w kamieniu
Kościół Sant’Agnese in Agone to zarówno miejsce kultu, jak i barokowe arcydzieło pełne architektonicznego dramatyzmu.
Został zamówiony w latach 50. XVII wieku przez papieża Innocentego X, a zaprojektowali go wybitni architekci: Girolamo Rainaldi, Carlo Rainaldi oraz później Francesco Borromini. Świątynia została wzniesiona dokładnie w miejscu, gdzie według tradycji poniosła śmierć męczeńską św. Agnieszka.
Budowa kościoła była częścią ambitnego planu rodziny Pamphilj, by zdominować Piazza Navona kompleksem pałacowo-sakralnym. Dramatyczna barokowa fasada o wklęsłej formie i bliźniaczych wieżach dzwonnych wychodzi bezpośrednio na Fontannę Czterech Rzek Berniniego. To właśnie ta bliskość zainspirowała legendę (choć prawdopodobnie apokryficzną), według której wyciągnięta ręka posągu Rio de la Plata w fontannie ma „zasłaniać się” przed kościołem – co miało być ironicznym komentarzem do rywalizacji między Berninim i Borrominim.
Wnętrze kościoła emanuje dostojnością i duchowym skupieniem. Zachwyca freskiem kopuły autorstwa Ciro Ferriego, eleganckim marmurem i kryptą, która – według tradycji – wskazuje dokładne miejsce męczeństwa św. Agnieszki. Świątynia ta głęboko wpisuje się w tożsamość Piazza Navona, łącząc sacrum z teatralnym rozmachem baroku.
Więcej informacji znajdziecie na stronie poświęconej Sant’Agnese in Agone.
Piazza Navona dziś: dziedzictwo kulturowe i życie miejskie
Dziś Piazza Navona nadal pozostaje jednym z najbardziej rozpoznawalnych placów Rzymu, łącząc historyczną architekturę z nowoczesną energią miasta.
To miejsce tętni życiem – odbywają się tu wydarzenia kulturalne, występy uliczne, jarmarki i festiwale. Przeszłość harmonijnie współgra tu z teraźniejszością, tworząc unikalną atmosferę.
Przeczytaj także o 25 najlepszych pamiątkach, które warto przywieźć z Rzymu.
Fontanny na Piazza Navona
Piazza Navona słynie nie tylko z charakterystycznego, wydłużonego kształtu – pozostałości po starożytnym Stadionie Domicjana – lecz także z trzech wybitnych barokowych fontann, z których każda posiada unikalne znaczenie artystyczne i historyczne.
Zaprojektowane i udoskonalone przez wybitnych architektów i rzeźbiarzy, takich jak Gian Lorenzo Bernini, Francesco Borromini i Giacomo della Porta, fontanny te stanowią ikoniczne arcydzieła, będące wyrazem artystycznego geniuszu, inżynierii oraz symbolicznej mocy wody jako elementu rzymskiego krajobrazu urbanistycznego.
Fontanna Czterech Rzek (Fontana dei Quattro Fiumi)
W centralnym punkcie Piazza Navona dominuje monumentalna Fontanna Czterech Rzek (Fontana dei Quattro Fiumi), stworzona w latach 1648–1651 przez wybitnego barokowego rzeźbiarza i architekta Giana Lorenza Berniniego.
Ten spektakularny pomnik zasilany jest wodą ze starożytnego akweduktu Acqua Vergine – cudu inżynierii, który podkreśla nieprzerwane dziedzictwo hydrauliczne Wiecznego Miasta.
Fontanna symbolizuje potęgę i globalny zasięg Kościoła katolickiego za pontyfikatu papieża Innocentego X, przedstawiając cztery wielkie rzeki z kontynentów znanych wówczas Europejczykom:
- Nil (Afryka) – z zasłoniętą głową, symbolizującą nieznane wówczas źródło rzeki;
- Ganges (Azja) – ukazany z wiosłem;
- Dunaj (Europa) – dotykający papieskiego herbu;
- Rio de la Plata (Ameryka) – otoczony bogactwami, symbolizującymi zasoby Nowego Świata.
Dynamiczna energia posągów, z których każdy przedstawiający boga rzeki wyrzeźbiony jest w trawertynie, ukazuje niezwykłą zdolność Berniniego do oddawania ruchu i emocjonalnej ekspresji w kamieniu. Dodatkowo, wieńczący fontannę egipski obelisk jeszcze bardziej podkreśla związek Rzymu ze starożytnością, symbolizując triumf i wiecznotrwałość.
Bernini kontra Borromini: rywalizacja zaklęta w kamieniu
Wokół postaci Gian Lorenza Berniniego i Francesca Borrominiego krąży znana opowieść o ich rywalizacji. Borromini zaprojektował sąsiadujący z fontanną kościół Sant’Agnese in Agone, którego elegancka barokowa fasada skierowana jest bezpośrednio ku monumentalnemu dziełu Berniniego. Choć artyści początkowo współpracowali, z czasem ich relacja przerodziła się w zaciekłą konkurencję, wyrażającą się często poprzez dzieła sztuki tworzone na zlecenie możnych patronów.
Popularna legenda głosi, że Bernini celowo wyrzeźbił postać Rio de la Plata z przerażonym wyrazem twarzy i uniesioną ręką, aby ośmieszyć fasadę kościoła Borrominiego. Choć opowieść ta cieszy się dużą popularnością, historycznie nie jest prawdziwa – budowę kościoła ukończono bowiem już po odsłonięciu fontanny.
Aby zgłębić temat, zobacz szczegółowy przewodnik po dziełach Borrominiego w Rzymie.
Obelisk Pamfiliuszy: starożytna potęga na barokowej scenie
Obelisk Pamfiliuszy (Obeliscus Pamphilius), pierwotnie zamówiony przez cesarza Domicjana w I wieku n.e., dziś wznosi się nad Fontanną Czterech Rzek autorstwa Berniniego na Piazza Navona.
Wykuty w Egipcie z czerwonego granitu, monument ma ponad 16,5 metra wysokości (30 metrów z podstawą) i waży ponad 100 ton. Obelisk został odkryty w ruinach i przeniesiony na obecne miejsce w XVII wieku z inicjatywy papieża Innocentego X. Stał się on nie tylko elementem dekoracyjnym, lecz także inżynieryjnym wyzwaniem i artystycznym punktem centralnym. Projekt Berniniego, uznany początkowo za ryzykowny, spotkał się z krytyką, na co artysta odpowiedział z ironią – dodając rzeźbione liny, mające symbolicznie „utrzymywać” konstrukcję.
Łacińska inskrypcja na obelisku reinterpretowała ten pogański monument jako chrześcijańskie zwycięstwo, wpisując się w duchowy i polityczny przekaz epoki papieża.
Przeczytaj więcej o Obelisku Pamfiliuszy i jego fascynującej historii.
Fontanna Maura (Fontana del Moro)
Elegancka Fontanna Maura (Fontana del Moro), wieńcząca południowy kraniec Piazza Navona, została pierwotnie zaprojektowana przez Giacoma della Portę w latach 1575–1576.
Pierwotna wersja fontanny składała się z delfinów i trytonów, jednak brakowało jej centralnej postaci. Dopiero niemal sto lat później, w 1653 roku, Bernini wzbogacił kompozycję o wyrazistą rzeźbę zwaną „Il Moro”.
Centralna figura, wyrzeźbiona własnoręcznie przez Berniniego, przedstawia muskularnego Maura walczącego z delfinem, osadzonego w dekoracyjnej misie w kształcie muszli. Wokół tej dynamicznej sceny umieszczono czterech trytonów tryskających wodą, tworząc teatralny dialog między architekturą a żywiołem natury. Siła i ekspresja rzeźby Berniniego są doskonałym przykładem barokowego dążenia do emocjonalnego przekazu i dramatyzmu.
W 1874 roku, podczas gruntownej renowacji mającej na celu ochronę tych historycznych rzeźb, oryginalne figury z Fontanny Maura zostały przeniesione do prestiżowej Galerii Borghese, a na Piazza Navona zastąpiono je precyzyjnymi replikami, chroniąc w ten sposób delikatne dzieła sztuki.
Fontanna Neptuna (Fontana del Nettuno)
Na północnym krańcu Piazza Navona znajduje się Fontanna Neptuna (Fontana del Nettuno), zaprojektowana pierwotnie przez znakomitego renesansowego architekta Giacoma della Portę w 1574 roku.
Początkowo fontanna była dość prosta i pozbawiona ozdobnych rzeźb, z jakimi dziś jest kojarzona.
Dopiero podczas rozbudowanej restauracji w 1878 roku, przeprowadzonej przez rzeźbiarzy Antonio della Bitta i Gregoria Zappalę, fontanna uzyskała swój obecny, pełen dramatyzmu wygląd. W centrum kompozycji znajduje się silnie zbudowany Neptun, wyrzeźbiony w marmurze, który dzierży trójząb i walczy z ośmiornicą – metaforą panowania nad morzami. Wokół głównej postaci rozmieszczono ekspresyjne figury morskich stworzeń, nereid i amorków. Dynamiczny układ rzeźb skutecznie przyciąga wzrok i wyobraźnię, czyniąc z fontanny jedną z ulubionych atrakcji miłośników sztuki i historii.
Pałac Braskich – Muzeum Rzymu
Pałac Braskich (Palazzo Braschi) został wzniesiony w Rzymie w 1792 roku.
Projekt architektoniczny opracował Cosimo Morelli, który nadzorował również przebieg prac budowlanych. Jednak inwazja Napoleona przerwała prace wykończeniowe aż do 1811 roku. W wyniku tego rodzina Braskich utraciła prawo do przejęcia pałacu, a rząd nie mógł wykorzystać tak luksusowej rezydencji do celów administracyjnych.
Od 1949 roku Pałac Braskich służył jako tymczasowe schronienie dla 300 włoskich rodzin, a w 1952 roku uzyskał status Muzeum Rzymu.
Muzeum jest otwarte codziennie od godziny 9:00 do 19:00, a cena biletu wynosi 9 euro.
Oficjalna strona internetowa: www.museodiroma.it
Gdzie nocować w okolicy Piazza Navona
W pobliżu Piazza Navona znajduje się wiele luksusowych hoteli.
Dzięki specjalnemu filtrowi możecie łatwo wybrać hotel najlepiej dopasowany do Waszych oczekiwań.
Trzy najlepsze hotele w pobliżu Piazza Navona
- Hotel Raphael – Relais & Châteaux – idealny pięciogwiazdkowy hotel dla miłośników Julii Roberts, ponieważ słynna restauracja Saint Lucia, w której główna bohaterka filmu „Jedz, módl się, kochaj” zjadła kolację, znajduje się w pobliżu.
- Eitch Borromini Palazzo Pamphilj – czterogwiazdkowy hotel mieszczący się w budynku z XVII wieku, zaprojektowanym przez słynnego barokowego architekta Francesca Borrominiego, położony bezpośrednio przy Piazza Navona.
- Rhea Silvia Luxury Navona – oferuje fantastyczne pokoje z widokiem na plac.
Atrakcje w pobliżu
130 ft
40 m
200 ft
60 m
920 ft
280 m
1740 ft
530 m
2030 ft
620 m
2300 ft
700 m
2950 ft
900 m
3640 ft
1.1 km
4630 ft
1.4 km
5180 ft
1.6 km
