Usta Prawdy

Usta Prawdy (wł. Bocca della Verità) to starożytny wizerunek wykuty w okrągłej płycie z marmuru pavonazzetto (wł. Marmo pavonazzetto). Ponura twarz nieznanego bóstwa umieszczona jest w portyku kościoła Santa Maria in Cosmedin.

Kościół znajduje się na lewym brzegu rzeki Tyber, wśród zabudowań współczesnych, lecz o starożytnym rodowodzie. Naukowcy szacują, że miejsce to ma około 2200 lat, a Rzymianie są przekonani, że pod surowym spojrzeniem maski nie sposób powiedzieć kłamstwa!

Co warto wiedzieć o Ustach Prawdy

Kluczowe parametry Ust Prawdy

Ta wysłużona płyta marmurowa waży 1300 kg i ma średnicę 175 cm oraz grubość 19 cm. Przeznaczenie obiektu, na którym widnieją wyraźnie wyrzeźbione rysy męskiej twarzy z oczami, nozdrzami i ustami w formie otworów, do dziś nie zostało jednoznacznie określone. Najbardziej prawdopodobne teorie mówią o tym, że była to dekoracja fontanny lub pokrywa włazu kanalizacyjnego w starożytnym Rzymie.

Postać przedstawiona na płycie również pozostaje zagadką: może to Oceanus, Tryton, bóg Tybru lub Faun. I to tylko najpopularniejsze z wersji. Według starożytnego przewodnika „Mirabilia Urbis Romae” (XI w.), Usta Prawdy posiadają mistyczną moc wyroczni. „Zabierz rozmówcę do maski Fauna, a dowiesz się, czy mówi prawdę, czy kłamie.”

Legendy o Ustach Prawdy

W średniowieczu Usta Prawdy zaczęto nazywać „wykrywaczem kłamstw”, a to za sprawą poety Virgilio Grammatico, który zajmował się magią i wierzył, że wątpiący w wierność małżonkowie mogą poznać prawdę, stając przed kamienną twarzą.

W XV wieku powstała legenda, że kobieca przebiegłość potrafi oszukać Usta Prawdy. Sądzono, że kobieta podejrzewana o zdradę musi włożyć dłoń do ust kamiennego bóstwa. Niewinna nie dozna niczego, a winna straci rękę.

Pewnego razu frywolna żona rzymskiego szlachcica została poddana próbie przy Ustach Prawdy. Gdy miała włożyć dłoń do ust, z tłumu wybiegł szaleniec, objął ją i pocałował. Gdy wypędzono go z placu, proces był kontynuowany. Gdy zapytano kobietę, czy jakikolwiek inny mężczyzna poza mężem ją dotykał lub całował, wskazała jedynie na „obłąkanego”.

Włożywszy rękę do kamiennych ust bez cienia lęku, wyszła bez szwanku. Sędziowie i jej mąż nawet nie domyślili się, że rolę „świętego głupca” odegrał jej prawdziwy kochanek. Nazwa „Usta Prawdy” została przypisana tej płycie w połowie XV wieku, a zamontowano ją pionowo dopiero w 1632 roku z inicjatywy papieża Urbana VIII Barberiniego. Początkowo znajdowała się przed kościołem, później została przeniesiona do portyku.

Przeczytaj także nasz artykuł o Piazza Barberini

Usta Prawdy w sztuce – film „Rzymskie wakacje”

W XV wieku duński rytownik Lucas van Leyden stworzył serię prac zatytułowaną „Siła kobiet”, w której Usta Prawdy były jednym z elementów dekoracyjnych. W krajach anglojęzycznych maska zyskała popularność w 1953 roku dzięki filmowi „Rzymskie wakacje”.

Co ciekawe, starożytny artefakt pełnił rolę „głosu prawdy” dla postaci Gregory’ego Pecka i Audrey Hepburn, którzy nie byli wobec siebie szczerzy.

W 2000 roku scena z filmu „Rzymskie wakacje” została odtworzona w japońskim filmie „Sleeping Bride” w reżyserii Hideo Nakaty. Do Ust Prawdy nawiązuje także amerykańska komedia romantyczna „Tylko Ty” z Robertem Downeyem Jr. i Marisą Tomei.

W 1968 roku amerykański pisarz Robert Silverberg opublikował futurystyczną powieść „Nightwings”. Fabuła przenosi nas w przyszłość, do miasta będącego projekcją Rzymu, gdzie punkt kulminacyjny rozgrywa się właśnie przed Ustami Prawdy – tam bohaterowie ujawniają swoje sekrety.

Dodatkowo wizerunek maski wykorzystywany jest jako ozdoba elektronicznych maszyn wydających bilety z przepowiedniami, produkowanych przez firmę DPS-Promatic. Mechaniczne wyrocznie są popularne we Włoszech, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Chinach, Japonii i Turcji. Podobne repliki tajemniczego dysku można znaleźć również w ogrodach botanicznych w Stanach Zjednoczonych i Francji.

Autor: Artur Jakucewicz

Mieszkam w Rzymie od ponad 10 lat i z radością dzielę się swoim doświadczeniem i wiedzą. Kocham starożytną historię i architekturę — jestem autorką przewodników po Włoszech dla niezależnych podróżników.

Zanurz się głębiej w opowieściach Rzymu

22986 podróżnych przeczytało

Najlepsze plaże w pobliżu Rzymu

22311 podróżnych przeczytało

Droga Appijska

7210 podróżnych przeczytało

Katakumby św. Kaliksta

13684 podróżnych przeczytało

Pole Marsowe

23607 podróżnych przeczytało

Mury Aureliańskie

33662 podróżnych przeczytało

Panteon w Rzymie

2202 podróżnych przeczytało

Termy Dioklecjana

16915 podróżnych przeczytało

Kolumny w Rzymie

138698 podróżnych przeczytało

Piramida Cestiusza

Pokaż więcej