22951 podróżnych przeczytało
Koloseum, czyli Amfiteatr Flawiuszów (łac. Amphitheatrum Flavium), znany również jako Colosseo, to prawdopodobnie najwspanialsza budowla w historii i kulturze starożytnego Rzymu.
Obiekt znajduje się na południu centralnej części Wiecznego Miasta, tuż na wschód od Forum Romanum. Zbudowany w ramach rozległej przebudowy Rzymu, przez cztery stulecia był najbardziej prestiżowym miejscem rozrywki w stolicy i całym imperium. Z czasem ten monumentalny amfiteatr stał się symbolem Rzymu.
Gdzie kupić bilety do Koloseum w Rzymie?
Całkowity koszt biletu wstępu do Koloseum wynosi 18 euro. Cena ta obejmuje również wstęp na Wzgórze Palatyńskie oraz Forum Romanum. Bilet jest ważny przez 48 godzin.
Bilety ulgowe kosztują 7,5 euro i przysługują obywatelom UE w wieku od 18 do 24 lat.
Obywatele UE mogą zwiedzać Koloseum bezpłatnie (wymagana rezerwacja). Dodatkowo, mieszkańcy Unii Europejskiej poniżej 18. i powyżej 65. roku życia mogą wejść do amfiteatru specjalnym wejściem bez opłat.
Można również spróbować zakupu biletów w ostatniej chwili w kasie naprzeciwko obiektu – zobacz instrukcję. Należy jednak pamiętać, że codziennie dostępnych jest tylko kilkaset biletów dla odwiedzających bez wcześniejszej rezerwacji.
Rezerwacja z wyprzedzeniem kosztuje 2 euro, ale pozwala uniknąć długich kolejek do kasy. Nie ufajcie przewodnikom oferującym swoje usługi przy murach Koloseum.
Informacje praktyczne przed wizytą w Koloseum
Czy Koloseum jest otwarte codziennie?
Kto zbudował rzymskie Koloseum?
Ile trwała budowa Koloseum?
Co oznacza Koloseum?
Dlaczego zbudowano Koloseum?
Jak daleko jest Forum Romanum od Koloseum?
Dlaczego Koloseum jest cudem świata?
Historia rzymskiego Koloseum
Koloseum zostało zbudowane około 70–72 r. n.e. przez cesarza Wespazjana z dynastii Flawiuszów jako dar dla ludu rzymskiego. Następnie, w 80 r. n.e., jego syn Tytus otworzył tę monumentalną budowlę 100 dniami igrzysk, podczas których odbywały się walki gladiatorów i starcia ze zwierzętami.
W tamtym czasie Koloseum znane było jako Amfiteatr Flawiuszów. Rzymianie aktywnie korzystali z niego przez cztery stulecia, jednak w XVIII wieku arena zaczęła służyć jako źródło materiałów budowlanych. W rezultacie dwie trzecie pierwotnej konstrukcji zostało zniszczone. Mimo to amfiteatr pozostaje jednym z najsłynniejszych miejsc turystycznych na świecie i ikoną Rzymu.
Charakterystyka konstrukcji Koloseum w Rzymie
W 64 r. n.e. wielki pożar zniszczył znaczną część Wiecznego Miasta. Wydarzyło się to za panowania Nerona, który przejął zniszczone tereny i wzniósł tam luksusowy pałac z ogrodami i jeziorem – znany dziś jako Domus Aurea („Złoty Dom”). Na tym terenie stanął również 37-metrowy posąg Nerona. Jednak jego nieudolne rządy doprowadziły do serii wojen domowych. Po jego śmierci, za panowania Wespazjana (69–79 r. n.e.), nowy cesarz wraz z synami Tytusem (79–81) i Domicjanem (81–96), podjęli próbę odbudowy Senatu i poprawy dobrobytu obywateli.
Ostatecznie, około 70–72 r. n.e., Wespazjan polecił zburzyć pałac Nerona i na jego miejscu wznieść nową arenę dla publicznych widowisk – Koloseum.
Budowa Koloseum wymagała ogromnych nakładów materiałów i pracy ludzkiej. Jednak po zwycięskiej wojnie z Żydami Wespazjan zdobył ponad 1000 niewolników i odpowiednie środki na realizację projektu. Prace rozpoczęto w latach 71–72 n.e. Cesarski projekt został zlokalizowany w dolinie między trzema wzgórzami Rzymu: Celiuszem, Eskwilinem i Palatynem.
Po śmierci cesarza Wespazjana władzę przejął jego syn Tytus (łac. Titus Flavius Caesar Vespasianus Augustus)
To właśnie on ukończył budowę Koloseum i nadał mu oficjalną nazwę – Amfiteatr Flawiuszów. Budowla mogła pomieścić od 50 do 80 tysięcy osób, średnio odwiedzało ją około 65 tysięcy widzów.
Wczesne dzieje
Koloseum bardzo szybko stało się miejscem przyciągającym tłumy. Dlatego Tytus, jego brat Domicjan (łac. Titus Flavius Domitianus), a także kolejni cesarze Rzymu dbali o budowlę i regularnie ją udoskonalali. Ostatecznie, w III wieku n.e. amfiteatr został niemal całkowicie zniszczony przez wielki pożar, dlatego cesarz Aleksander Sewerus (łac. Marcus Aurelius Severus Alexandrus) podjął się jego odbudowy.
W V wieku n.e. Rzym porzucił pogański panteon na rzecz chrześcijaństwa. Cesarz Honoriusz (łac. Flavius Honorius Augustus) natychmiast zakazał walk gladiatorów, uznając je za sprzeczne z zasadami nowej religii. Jednak Koloseum zachowało swój status miejsca rozrywki, oferując już tylko walki dzikich zwierząt. W tym samym stuleciu Italia znalazła się pod panowaniem Wizygotów, co doprowadziło do stopniowego niszczenia Amfiteatru Flawiuszów.
Średniowiecze
Pod koniec VI wieku wewnątrz Koloseum powstała mała kaplica. Arena zamieniła się w cmentarz, a wnęki i łuki amfiteatru wykorzystywano jako miejsca handlu i warsztaty rzemieślnicze. W 1200 roku budowlę przejęła w pełnym władaniu arystokratyczna rodzina Frangipani, która rozpoczęła jej fortyfikację.
W połowie XIV wieku trzęsienie ziemi nawiedziło Rzym, powodując zawalenie się południowej ściany zewnętrznej Koloseum
Epoka nowożytna
Od XVI wieku Kościół katolicki miał znaczący wpływ na losy Koloseum. Papież Sykstus V planował utworzenie na jego terenie zakładu przetwórstwa wełny. W XVII wieku amfiteatr zyskał nową formę rozrywki – walki byków.
W połowie XVIII wieku papież Benedykt XIV ogłosił Koloseum miejscem świętym dla Kościoła katolickiego, czczonym jako wczesnochrześcijańska świątynia męczenników.
Późniejsze pontyfikaty podejmowały liczne próby ratowania zabytku. W XIX wieku prowadzono szeroko zakrojone prace wykopaliskowe w obrębie areny oraz wzmacniano uszkodzoną fasadę. Koloseum uzyskało swój obecny kształt podczas rządów Benito Mussoliniego, znanego jako Il Duce („Wódz”).
Współczesność
Obecnie Koloseum jest jednym z najsłynniejszych zabytków Rzymu. Każdego dnia tysiące turystów odwiedzają ten rzymski amfiteatr i jego okolice, a średnia roczna liczba odwiedzających sięga kilku milionów.
Struktura Koloseum
Zewnętrzny wygląd Koloseum wzorowany był na teatrze. Jest to konstrukcja o kształcie elipsy, o wymiarach 189 metrów długości i 156 metrów szerokości, a powierzchnia podstawy wynosi 24 tysiące metrów kwadratowych.
Pierwotnie wysokość zewnętrznych murów wynosiła 48–50 metrów, a obwód – 545 metrów. Arena miała kształt owalu o szerokości 55 metrów i długości 87 metrów. Od strony widowni oddzielał ją pięciometrowy mur ochronny.
Widok zewnętrzny
Do budowy zewnętrznych murów zużyto około 100 tysięcy metrów sześciennych trawertynu. Kamienie, układane bez użycia cementu, były łączone metalowymi klamrami o łącznej masie 300 ton. Niestety, upływ wieków oraz silne trzęsienie ziemi pozbawiły Koloseum dawnej świetności.
W efekcie do dziś przetrwał jedynie północny fragment pierwotnej konstrukcji. Pozostała część została rozebrana przez średniowiecznych mieszkańców Rzymu i wykorzystana jako materiał budowlany. Dopiero w XIX wieku władze miejskie zdecydowały się na renowację tego historycznego miejsca.
Nienaruszona część Koloseum składa się z trzech kondygnacji arkad ustawionych jedna nad drugą.
Widok wewnętrzny
Architekci starożytności stanęli przed trudnym zadaniem – musieli zapewnić łatwy dostęp do rozległych trybun amfiteatru. W tym celu wybudowali 80 wejść na poziomie przyziemia konstrukcji. Z tego 76 było przeznaczonych dla „zwykłych śmiertelników”, a pozostałe cztery – dla osób z otoczenia cesarza. Główne wyjście na północy było zarezerwowane dla władcy i jego świty. Cztery „elitarne” wejścia ozdobiono sztucznym marmurem i znacznie różniły się od standardowych portali.
Aby wejść do amfiteatru, starożytni widzowie musieli kupić bilety z wygrawerowanym numerem rzędu i miejsca. Do swojego miejsca dostawali się przez vomitoria – przejścia pod trybunami. Pełniły one również funkcję dróg ewakuacyjnych w razie zagrożenia.
Według zapisów z IV wieku n.e. amfiteatr mógł pomieścić nawet 87 000 widzów.
Arena
Podstawę areny stanowiła gruba drewniana platforma („harena” po łacinie) o wymiarach 83 × 43 metry, hojnie posypana piaskiem. Znajdowała się ona nad podziemną strukturą znaną jako **hipogeum**. Do dzisiejszych czasów oryginalna arena niemal całkowicie zanikła. Pod nią znajdował się dwupoziomowy system tuneli i klatek, gdzie przed walkami przebywali gladiatorzy oraz dzikie zwierzęta.
80 pionowych platform dźwigowych umożliwiało wprowadzenie na arenę zwierząt, w tym słoni
Tak skomplikowane mechanizmy wymagały ciągłych napraw i modernizacji. System podziemnych tuneli łączył hipogeum z różnymi punktami Koloseum, a nawet z obszarami poza nim. Istniał też specjalny korytarz dla cesarza i westalek.
W podziemiach znajdowały się różnego rodzaju urządzenia mechaniczne – przodkowie współczesnych wind oraz mechanizmy otwierające klatki z drapieżnikami. Naukowcy odkryli także pozostałości starożytnego systemu hydraulicznego, który pozwalał szybko podnosić lub opuszczać całą arenę.
Ciekawostki o Koloseum
Rzymskie Koloseum, symbol antycznej potęgi, kryje w swoich murach wiele fascynujących tajemnic. Oto kilka ciekawostek, które wzbogacą Waszą wizytę i pozwolą zaimponować znajomym wiedzą o tym niezwykłym zabytku:
- Koloseum, zbudowane w 80 roku n.e., było największym amfiteatrem imperium rzymskiego i do dziś pozostaje największym na świecie – mogło pomieścić ponad 50 000 widzów. Pod areną znajdował się złożony system podziemnych korytarzy zwany hypogeum, rozbudowany za panowania Domicjana.
- Koloseum jako jedyne łączyło trzy porządki architektoniczne starożytnej Grecji: dorycki, joński i koryncki. Na parterze widoczne były kolumny doryckie, wyżej jońskie, a na trzecim piętrze – korynckie. Powyżej znajdowały się pilastry korynckie i wsporniki na maszty podtrzymujące velarium – ogromną płachtę chroniącą widzów przed słońcem.
- W Koloseum organizowano nie tylko walki gladiatorów, ale też inscenizacje bitew morskich i polowania na dzikie zwierzęta. Podczas inauguracji zorganizowanej przez Tytusa w 80 roku n.e. zabito podobno ponad 9000 dzikich zwierząt.
- Koloseum wzniesiono z różnych materiałów, świadczących o zasięgu imperium. Elewację wykonano z trawertynu z Tivoli, wnętrze z tufu wulkanicznego i cegieł, a wyższe partie z betonu. Spoiwo stanowiła pozzolana – popiół wulkaniczny, który zapewniał wyjątkową trwałość.
- W XVIII wieku papież Benedykt XIV ogłosił Koloseum miejscem świętym, gdzie mieli ginąć pierwsi chrześcijanie. Choć nie ma na to historycznych dowodów, decyzja ta uchroniła budowlę przed dalszym niszczeniem. Dziś w Wielki Piątek papież przewodniczy tu nabożeństwu Drogi Krzyżowej.
Koloseum w sztuce i kinie
Wewnętrzna część Koloseum została poważnie zniszczona z biegiem czasu. Mimo to to właśnie tutaj odbywają się występy światowych gwiazd. Wśród nich znaleźli się m.in. Ray Charles (maj 2002), Sir Paul McCartney (maj 2003), Sir Elton John (wrzesień 2005) oraz Billy Joel (lipiec 2006).
Wizerunek Koloseum był wielokrotnie wykorzystywany w sztuce: literaturze, filmie, grach komputerowych i muzyce. Najbardziej znane przykłady to:
- Age of Empires
- Civilization
- Assassin’s Creed
- „Rzymskie wakacje”, 1953
- „Gladiator”, 2000
- Bob Dylan – „When I Paint My Masterpiece”
Przeczytaj także: Ile Koloseów znajduje się w Rzymie
Najlepsze hotele w pobliżu Koloseum
Pełną listę hoteli i nasze wskazówki znajdziecie w artykule o najlepszych hotelach w pobliżu Koloseum. Oto moje 4 ulubione hotele:
- Hotel Palazzo Manfredi – Relais & Chateaux – jeden z najlepszych hoteli 5-gwiazdkowych w Rzymie, oferuje widok na Koloseum z tarasu i niektórych pokoi.
- Amazing Colosseo – luksusowy apartament naprzeciwko Koloseum. Doskonały wybór dla grup do dziesięciu osób.
- Mercure Roma Centro Colosseo – jeden z najlepszych hoteli 4-gwiazdkowych w Rzymie. Główne atuty: taras z widokiem na miasto i Koloseum oraz basen na dachu.
- B&B Colosseo Panoramic Rooms – komfortowe apartamenty blisko Koloseum. Idealne dla par chcących spędzić romantyczny pobyt w samym sercu Wiecznego Miasta.
Koloseum to jeden z najważniejszych zabytków Wiecznego Miasta. Bez wątpienia warto je odwiedzić – nie tylko ze względu na jego bogatą historię, ale i monumentalne rozmiary.
