23131 podróżnych przeczytało
Bazylika Matki Bożej Większej (Basilica di Santa Maria Maggiore) to papieska bazylika większa i największy katolicki kościół maryjny w Rzymie.
W bazylice czci się wizerunek Salus Populi Romani, przedstawiający Najświętszą Maryję Pannę jako opiekunkę i orędowniczkę ludu rzymskiego. Obraz ten został uroczyście koronowany przez papieża Grzegorza XVI 15 sierpnia 1838 roku bullą papieską Cælestis Regina.
Zgodnie z Traktatem Laterańskim z 1929 roku zawartym między Stolicą Apostolską a Włochami, bazylika znajduje się na terenie Włoch, a nie w granicach Państwa Watykańskiego. Mimo to Stolica Apostolska jest jej wyłącznym właścicielem, a Włochy zobowiązują się prawnie do uznania jej pełnej przynależności do Watykanu oraz przyznania jej immunitetu zgodnie z międzynarodowym prawem dyplomatycznym.
Warto wiedzieć przed wizytą w Bazylice Matki Bożej Większej
Czy potrzebujesz biletów do Bazyliki Santa Maria Maggiore?
Dlaczego Santa Maria Maggiore jest sławna?
Kim była Santa Maria?
Historia
Bazylika Matki Bożej Większej została wzniesiona w miejscu pogańskiej świątyni poświęconej bogini Kybele. Obecna konstrukcja została ukończona w 1584 roku na polecenie papieża Liberiusza.
Według legendy Matka Boża ukazała się papieżowi i wskazała miejsce oraz kształt świątyni, co zostało potwierdzone cudownym opadem śniegu.
Wcześniej bazylika była znana jako Santa Maria della Neve (Matki Bożej Śnieżnej – ze względu na cud śniegu), Santa Maria Liberiana (na cześć papieża Liberiusza), a także Santa Maria della Natività (ze względu na przechowywaną relikwię żłóbka). Ostatecznie kościół zyskał nazwę Santa Maria Maggiore, ponieważ jest największym z 26 rzymskich kościołów poświęconych Matce Bożej.
W przeszłości bazyliki te były określane jako bazyliki patriarchalne. Termin „bazylika patriarchalna” odnosił się do świątyń przypisanych jednemu z patriarchów. Santa Maria Maggiore była przypisana patriarsze Antiochii.
Architektura
Bazylika łączy w sobie różne style architektoniczne, od wczesnochrześcijańskiego po barokowy. Przeszła gruntowną renowację w XVIII wieku. Santa Maria Maggiore zachowała średniowieczną dzwonnicę, mozaiki oraz marmurowe posadzki, a także jońskie kolumny pochodzące ze starożytnych rzymskich budowli.
Pierwotny projekt Santa Maria Maggiore miał charakter klasyczny i rzymski – miał symbolizować zarówno dziedzictwo starożytnego Rzymu, jak i jego przyszłość jako centrum chrześcijaństwa.
Choć bazylika jest imponująca pod względem rozmiaru, została zaprojektowana z precyzją. Jej układ to klasyczna rzymska bazylika: „wysoka i szeroka nawa główna, po jednej nawie bocznej z każdej strony oraz półkolista absyda na końcu nawy.” Elementem wyróżniającym bazylikę są przepiękne mozaiki na łuku tęczowym i w nawie głównej.
Kolumny z marmuru ateńskiego podtrzymujące nawę główną pochodzą z pierwotnej bazyliki lub innych starożytnych budowli. Trzydzieści sześć kolumn jest z marmuru, a cztery z granitu. W XVIII wieku zostały one skrócone i ujednolicone przez Ferdinando Fugę, który nadał im złocone kapitele.
Campanile z XIV wieku to najwyższa dzwonnica w Rzymie – ma 75 metrów wysokości.
Kasetonowy sufit z XVI wieku, zaprojektowany przez Giuliana da Sangallo, pokryty jest złotem, które według tradycji zostało przywiezione z Ameryki przez Krzysztofa Kolumba i ofiarowane papieżowi Aleksandrowi VI przez Ferdynanda i Izabelę. Mozaika w absydzie, przedstawiająca koronację Matki Bożej, pochodzi z 1295 roku i została wykonana przez franciszkanina Jacopa Torritiego. W Kaplicy Borghese znajdują się również freski autorstwa Giovanni Baglione.
Zobacz również Ogrody Willi Borghese.
Fasada z XII wieku została przesłonięta loggią wzniesioną na polecenie papieża Benedykta XIV w 1743 roku, według projektu Ferdinando Fugi, przy zachowaniu oryginalnych mozaik. Skrzydło zakrystii po lewej stronie oraz odpowiadające mu skrzydło po prawej (projekt Flaminio Ponzio) nadają fasadzie bazyliki wygląd pałacu otwierającego się na Piazza Santa Maria Maggiore. Po prawej stronie fasady znajduje się pomnik w kształcie kolumny przypominającej lufę armatnią zwieńczoną krzyżem – został wzniesiony przez papieża Klemensa VIII na pamiątkę zakończenia wojen religijnych we Francji.
Kolumna maryjna wzniesiona w 1614 roku według projektu Carlo Maderno stała się wzorem dla licznych kolumn wznoszonych w krajach katolickich jako wyraz wdzięczności za ocalenie od zarazy w czasach baroku.
Krypta Narodzenia i Kaplica Sykstyńska
Pod głównym ołtarzem bazyliki znajduje się Krypta Narodzenia, zwana też Kryptą Betlejemską, w której umieszczono kryształowy relikwiarz zaprojektowany przez Giuseppe Valadiera. Zgodnie z tradycją zawiera on drewno ze Świętego Żłóbka, w którym urodził się Jezus Chrystus. W tym miejscu pochowany jest również św. Hieronim, doktor Kościoła z IV wieku, tłumacz Biblii na łacinę (Wulgata).
Elementy wystroju Kaplicy Narodzenia, przypisywane Arnolfowi di Cambio z XIII wieku, zostały przeniesione pod ołtarz dużej Kaplicy Sykstyńskiej, znajdującej się przy prawym transepcie bazyliki. Kaplica Najświętszego Sakramentu nosi imię papieża Sykstusa V i nie należy jej mylić z Kaplicą Sykstyńską w Watykanie, która pochodzi od papieża Sykstusa IV. Kaplicę zaprojektował Domenico Fontana; znajdują się w niej grobowce samego Sykstusa V oraz jego wcześniejszego patrona, papieża Piusa V. Główny ołtarz kaplicy wspierają cztery pozłacane anioły z brązu autorstwa Sebastiana Torregianiego, trzymające cyborium będące miniaturowym modelem samej kaplicy.
Pod tym ołtarzem znajduje się Oratorium, czyli Kaplica Narodzenia. To właśnie w tej kaplicy, wówczas ulokowanej w Krypcie Narodzenia pod głównym ołtarzem bazyliki, św. Ignacy Loyola odprawił swoją pierwszą mszę świętą jako kapłan – 25 grudnia 1538 roku.
Tuż przy Kaplicy Sykstyńskiej znajduje się grób Gian Lorenza Berniniego i jego rodziny.
Kaplica Borghese i Salus Populi Romani
Kolumna stojąca na Piazza Santa Maria Maggiore upamiętnia słynną ikonę Matki Bożej, czczoną obecnie w Kaplicy Borghese bazyliki. Jest to obraz Salus Populi Romani (Ocalenie Ludu Rzymskiego), który, zgodnie z przekazami, uchronił miasto przed zarazą. Ikona ma co najmniej tysiąc lat, a według tradycji została namalowana przez św. Łukasza Ewangelistę na drewnie pochodzącym ze stołu Świętej Rodziny w Nazarecie.
Salus Populi Romani była ulubionym wizerunkiem wielu papieży i stanowi ważny symbol maryjny w teologii Kościoła.
Zobacz również Galerię Borghese w Rzymie.
Bazylika Papieska
Jako bazylika papieska, Santa Maria Maggiore jest często odwiedzana przez papieża. Przewodniczy on tu liturgii z okazji uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 15 sierpnia. Poza papieżem oraz kapłanami posługującymi w bazylice, do sprawowania liturgii przy baldachimowym ołtarzu głównym uprawniony jest wyłącznie papież. Papież Franciszek odwiedził bazylikę już dzień po swoim wyborze na Stolicę Piotrową.
Papież powierza pieczę nad bazyliką archiprezbiterowi, zazwyczaj kardynałowi. W przeszłości urząd ten był związany z tytułem łacińskiego patriarchy Antiochii, który zniesiono w 1964 roku. Od 29 grudnia 2016 roku archiprezbiterem bazyliki jest Stanisław Ryłko.
