Cesarz Trajan

Cesarz Trajan (Caesar Nerva Traianus Divi Nervae Filius Augustus) był cesarzem rzymskim w latach 98–117 n.e. Senat oficjalnie ogłosił go “optimus princeps”, czyli “najlepszym władcą”, a w historii zapisał się jako utalentowany dowódca wojskowy i popularny cesarz, który doprowadził do największego terytorialnego rozwoju Imperium Rzymskiego. Prowadził również szeroko zakrojone programy budowlane i wdrażał politykę społeczną.

Trajan uchodzi za drugiego z Pięciu Dobrych Cesarzy.

Wczesne życie

Marcus Ulpius Traianus urodził się w Italice, niedaleko Sewilli, w osadzie italskiej w prowincji Hispania Baetica, w 53 r. n.e. Był synem Marcii, rzymskiej arystokratki i szwagierki cesarza Tytusa. Starszy Marcus Ulpius Traianus, ojciec przyszłego cesarza, służył Wespazjanowi podczas I wojny żydowsko-rzymskiej. W latach 76–77 pełnił funkcję namiestnika Syrii.

Kariera i życie prywatne

Trajan zyskał rozgłos za panowania cesarza Domicjana. Poparł go w czasie buntu na Renie dowodzonego przez Antoniusza Saturninusa, służąc jako legat legionu w Hispania Tarraconensis w 89 r. n.e. W 91 roku został zwyczajnym konsulem. W tym samym czasie poślubił Pompeję Plotynę, szlachciankę z rzymskiej osady w Nîmes. Para nie doczekała się potomstwa.

Po śmierci Domicjana w 96 r., jego następca Nerva nie cieszył się popularnością wśród armii. Był w podeszłym wieku, schorowany i bezdzietny. W związku z tym cesarz Nerva adoptował Trajana jako swojego następcę. Zaledwie po 15 miesiącach panowania Trajan objął tron.

Cesarz Trajan

Po objęciu władzy, Trajan przekazał ludowi rzymskiemu dar pieniężny. Jednocześnie obniżył tradycyjne wypłaty dla żołnierzy. Po śmierci Nervy, cesarz nie wrócił od razu do Rzymu – udał się na inspekcję granic Renu i Dunaju w celu zabezpieczenia przed Dakami. Do Rzymu przybył dopiero w 99 roku.

Trajan był ceniony za odwagę i prostotę stylu życia.

Jako cesarz prowadził silną politykę wewnętrzną, odnowił sieć dróg, zbudował wiele mostów, akweduktów, term publicznych oraz nowoczesny port w Ostii. Jednym z najważniejszych aspektów jego rządów była ingerencja w kompetencje Senatu — np. decyzja o przekształceniu prowincji senatorskich Achai i Bitynii w prowincje cesarskie w celu ograniczenia nadmiernych wydatków lokalnych elit i złego zarządzania przez prokonsulów mianowanych przez Senat. Trajan miał wspólne interesy z Senatem, lecz jednocześnie był autokratą i władcą cnotliwym.

Relacje grecko-rzymskie

Trajan był cesarzem senatorskim, czerpał polityczne wsparcie głównie z elit miejskich. Na zachodzie były to rodziny podobne do jego własnej, a na wschodzie – grecka arystokracja. Greccy notable dążyli do uzyskania od Rzymu prawa do samorządu. Zgodnie z przekazami historycznymi, Trajan był blisko związany z Dio z Prusy i publicznie z nim dyskutował. Dio stał się celem jednej z autorytarnych reform cesarza – wprowadzenia imperialnych kontrolerów do nadzorowania finansów greckich miast posiadających formalnie wolny status.

Wojny

Trajan był popularny wśród obywateli Rzymu jako cesarz, jednak jego główną pasją była wojna. Panował przez 19 lat i w tym czasie uczestniczył w trzech głównych konfliktach zbrojnych: dwóch z Dakami oraz ostatnim na wschodniej granicy imperium. Jeszcze za panowania Domicjana, Trajan miał kontakt z królem Decebalem, ale bez większych skutków. Ostatecznie, w 101 roku n.e., Trajan wyruszył z Rzymu na wojnę z Dakami i łatwo pokonał ich pod Tapae. Decebal został zmuszony do oddania znacznej części terytorium na północ od Dunaju, ale nie przestrzegał zawartego pokoju.

W 105 roku Trajan ponownie udał się na północ, by raz jeszcze stawić czoła Dakom. Decebal został pokonany, a Rzymianie zdobyli stolicę Daków – Sarmizegetusę. Cały skarbiec został skonfiskowany i odesłany do Rzymu. Decebal popełnił samobójstwo, obawiając się pojmania. Królestwo Daków zostało włączone do Imperium Rzymskiego. Ponad pół miliona ludzi opuściło te ziemie, a na ich miejsce przybyli rzymscy koloniści, tworząc „Krainę Rzymian”, czyli dzisiejszą Rumunię.

Po powrocie Trajana do Rzymu jego zwycięstwa uczczono igrzyskami z udziałem ponad 10 000 gladiatorów i około 11 000 zwierząt.

Forum

Forum Trajana i Kolumna Trajana to dwa główne symbole pamięci, które pozostały w Rzymie. Forum Trajana zostało sfinansowane ze skarbca Dacji i zbudowane w 112 roku n.e. W okresie panowania Nervy i następnie Trajana, populacja Rzymu osiągnęła najwyższy poziom, blisko 10 milionów.

W związku z tym zaistniała potrzeba stworzenia nowego forum, gdzie znajdował się pierwszy „dom towarowy” – Hale Trajana oraz centrum życia politycznego, handlowego i religijnego. Po północnej stronie forum wzniesiono nową bazylikę – Bazylikę Ulpias, gdzie mieściły się sądy. Po śmierci Trajana cesarz Hadrian dodał wielką bramę i posąg Trajana jadącego rydwanem zaprzężonym w sześć koni.

Architektem forum był Apollodoros z Damaszku. Zaprojektował on również Most Trajana na Dunaju. Był to najdłuższy most na świecie aż do jego zniszczenia w 275 roku n.e. Cesarz Hadrian zesłał później architekta na wygnanie, a następnie go stracił. W 113 roku n.e. oddano do użytku Kolumnę Trajana. Ma 34 metry wysokości i zawiera 2500 scen przedstawiających walki cesarza z Dakami. Wewnątrz kolumny znajduje się spiralna klatka schodowa, która prowadziła na taras widokowy. Obecnie na szczycie stoi posąg św. Piotra – wcześniej znajdował się tam posąg Trajana.

Ciekawostki o cesarzu Trajanie

1. Dziedzictwo architektoniczne Trajana przetrwało dzięki Forum Trajana i Kolumnie Trajana, ukończonej w 113 roku, ukazującym wielkość i kunszt Rzymu.
2. Trajan nie miał biologicznych spadkobierców, co postawiło Imperium przed wyzwaniem sukcesyjnym.
3. Okoliczności adopcji Hadriana jako następcy pozostają zagadką – nie wiadomo, czy była to decyzja samego Trajana, czy inicjatywa jego żony Plotyny.
4. Trajan uchodzi za jednego z Pięciu Dobrych Cesarzy, wyróżniających się sprawiedliwym i kompetentnym panowaniem.
5. Był znakomitym wodzem i żołnierzem, doprowadzając Imperium Rzymskie do największego zasięgu terytorialnego.
6. Panowanie Trajana, trwające 19 lat (98–117 n.e.), przyniosło liczne osiągnięcia i reformy.
7. Tak jak sam został adoptowany przez cesarza Nerve, tak i on przyjął podobną formę sukcesji.
8. Jego polityka wewnętrzna obejmowała liczne inwestycje w infrastrukturę – drogi, mosty, akwedukty, łaźnie publiczne i nowoczesny port w Ostii.
9. Utrzymywał harmonijne relacje z Senatem, współpracując przy wielu inicjatywach, co sprzyjało stabilizacji politycznej.
10. Pomimo cesarskiego statusu, znany był z prostego stylu życia, odwagi i skromności.

Śmierć Trajana

Na początku 117 roku n.e. Trajan poważnie zachorował. Jego stan pogarszał się, aż zmarł na obrzęk ciała (edemę) 8 sierpnia. Nie mając potomków, adoptował Hadriana jako swojego następcę. Panował przez 19 lat – dłużej niż ktokolwiek od czasów Tyberiusza.

Sprawdź swoją wiedzę o cesarzu Trajanie

Autor: Kate Zusmann

Mieszkam w Wiecznym Mieście od 12 lat. Mówi się, że każdy zakątek Rzymu ma swoją historię — i właśnie o tych najbardziej intrygujących faktach i miejskich legendach chcę Wam opowiedzieć. :)