23008 podróżnych przeczytało
Kościół i klasztor św. Cecylii (Santa Cecilia) na Zatybrzu w Rzymie zostały wzniesione nad domem św. Cecylii, męczennicy z III wieku. Jej nienaruszone ciało odnaleziono w 1599 r. z głębokimi cięciami od topora na szyi. Posąg pod głównym ołtarzem ukazuje jej stan. Wykopaliska pod kościołem odsłaniają rzymski dom Cecylii.
Kim była św. Cecylia?
Cecylia jest jedną z najbardziej znanych rzymskich świętych z III wieku; pierwsza legenda o niej powstała w VI stuleciu. 
Złożyła osobisty ślub czystości i poświęciła życie Bogu, mimo że rodzice wydali ją za mąż. W noc poślubną wyznała mężowi Walerianowi z Zatybrza swoją przysięgę i nakłoniła go do przyjęcia chrztu. Walerian, jego brat Tyberiusz i Maksym zostali ochrzczeni, a następnie ponieśli męczeńską śmierć za odmowę czczenia rzymskich bogów.
Według legendy Cecylia została zamknięta na kilka dni w caldarium swojej łaźni, lecz nie udusiła się. W trakcie udręki śpiewała, ponieważ jest patronką muzyki. Później wysłano żołnierza, aby ściąć jej głowę, lecz po trzech ciosach toporem nadal żyła. Zmarła z ran po trzech dniach.
Przeczytaj również o dzielnicy Trastevere.
Historia
Św. Cecylia żyła w latach 175–250 n.e. Legenda głosi, że była patrycjuszką, która posiadała dom na Zatybrzu i założyła tam kościół. Wykopaliska archeologiczne pokazują, że dom z II wieku był wykorzystywany do sprawowania kultu chrześcijańskiego od V wieku. Cecylia została pochowana w katakumbach św. Kaliksta w pobliżu Krypty Papieży. Obecny kościół wzniósł nad ruinami jej domu papież Paschalis I (817–824). Ciała Cecylii, Waleriana, Maksymusa i Tyberiusza ekshumowano z pierwotnych grobów i złożono w nowej świątyni.
We wczesnym chrześcijaństwie częstą praktyką było udostępnianie pomieszczeń w domu arystokraty na modlitwę, a miejsce kultu przyjmowało imię fundatora.
Podczas renowacji kościoła w 1599 r. ponownie otwarto grób Cecylii i stwierdzono, że jej ciało nadal pozostaje nienaruszone, z trzema cięciami na szyi.
Santa Cecilia to bazylika o ceglanym wnętrzu. Jej fasadę zaprojektował Ferdinando Fuga w 1725 r.; kolejne prace w 1823 r. polegały m.in. na obudowaniu kolumn w pylony. Następna restauracja miała miejsce w 1990 r.
Co zobaczyć wewnątrz i na zewnątrz
Po przejściu przez monumentalną fasadę Fugi wchodzi się na rozległy prostokątny dziedziniec sięgający czasów bazyliki Paschalisa I. Fuga obniżył jego poziom do wysokości podłogi kościoła. W 1929 r. na środku, prawdopodobnie pierwotnie arkadowego dziedzińca, ustawiono fontannę zdominowaną przez rzymski „cantaro” z bogatej willi. 
W średniowieczu znajdowała się ona przed kościołem.
Skrzydła dwóch klasztorów łączą się z portykiem – narteksem kościoła, który zdobią cztery jońskie kolumny na barokowych cokołach oraz dwa boczne pilastry dźwigające belkowanie.
Dekoracja architrawu z XII wieku to polichromowana mozaika z pasty szklanej przedstawiająca wici roślinne, wielobarwne kwiaty i wyszukane motywy zwierzęce.
Na niektórych medalionach widnieją święci tytularni, m.in. św. Cecylia, św. Agnieszka, św. Tybursy, św. Urban i św. Lucjusz.
Do najsłynniejszych dzieł sztuki w kościele należą „Sąd Ostateczny” Pietra Cavalliniego (1293 r.) oraz baldachim Arnolfa di Cambio nad ołtarzem (koniec XIII w.).
Poruszająca rzeźba Stefana Maderno przedstawiająca nietknięte ciało Cecylii stoi przed chórem. 
Absydę zdobi mozaika z IX wieku z siedmioma stojącymi postaciami: Chrystusem w centrum otoczonym trzema świętymi, na tle łąki z kwiatami, chmur oświetlonych zachodzącym słońcem i palmami.
Na szczycie łuku triumfalnego znajduje się monogram papieża Paschalisa I, fundatora kościoła. Paschalis jest ukazany po lewej stronie mozaiki, ponad jego głową widnieje feniks symbolizujący zmartwychwstanie. Pontyfikat Paschalisa charakteryzował się szczególnym kultem rzymskich męczenników; przeniósł on liczne relikwie z cmentarzy poza murami do kościołów w mieście. Bazylika jego fundacji wykazuje podobieństwa do S. Maria in Domnica i S. Prassede, powstałych w tym samym okresie, choć z pierwotnej budowli zachowało się niewiele.
Dwanaście owiec w mozaice symbolizuje apostołów, Baranka Bożego oraz święte miasta Jerozolimę i Betlejem po obu stronach.
Napis u dołu głosi:
PRZESTRONNY TEN DOM LŚNI RÓŻNORODNYMI EMALIAMI;
AULĘ, KTÓRA W DAWNYCH CZASACH LEGŁA W GRUZACH, SZCZODRY PRELAT PASCHALIS ODBUDOWAŁ W LEPSZEJ FORMIE, WZNIOSŁĄ NA ZNANYM FUNDAMENCIE;
ZŁOTE TAJEMNICE ROZBRZMIEWAJĄ W OTOCZENIU KLEJNOTÓW;
POGODNY W MIŁOŚCI BOŻEJ POŁĄCZYŁ CIELESNE RELIKWIE ŚW. CECILII I JEJ TOWARZYSZY;
MŁODOŚĆ JAŚNIEJE PURPURĄ ROZKWITU, CZŁONKI, KTÓRE NIEGDYŚ SPOCZYWAŁY W KRYPTACH: RZYM RADUJE SIĘ, ZAWSZE ZWYCIĘSKI, NA ZAWSZE PRZYOZDOBIONY
Po lewej stronie nawy przy wejściu znajduje się zakrystia, stanowiąca przejście do wykopalisk pod kościołem. Widoczne są tam ruiny dwóch starożytnych rzymskich domów, mozaikowe posadzki, wczesnochrześcijańskie sarkofagi oraz niewielkie muzeum. 
Osiem cylindrycznych wież uznaje się za część garbarni; zachował się też pogański lararium z reliefem Minerwy.
Po prawej stronie wznosi się średniowieczna dzwonnica z XII wieku, jedyna krzywa dzwonnica w Rzymie, zbudowana z ustawionych na sobie sześciennych bloków.
Dwie górne kondygnacje mają triforia, rozwiązanie spotykane w wielu rzymskich kościołach.
Po prawej od wejścia znajduje się nagrobek kardynała Adama z Hartfordu (+1397), który uległ zmianom i zniszczeniom. Początkowo stał przy apsydzie, potem przeniesiono go pod portyk, a w 1595 r. ustawiono w obecnym miejscu. Innym tytulariuszem bazyliki był kardynał Forteguerri; jego pomnik rozebrano, a następnie złożono ponownie w 1895 r., co pozbawiło go pierwotnej spójności.
Marmurowe popiersia papieży Innocentego XII i Klemensa XI powstały w ramach aranżacji zamówionej w latach 1724–1725 przez kardynała Francesco Acquavivę.
Wykopaliska i krypta
Do wykopalisk i krypty dochodzi się z końca lewej nawy. Wejście jest płatne. Przed schodami prowadzącymi pod ziemię, na lewej ścianie można zobaczyć dwie oryginalne kolumny bazyliki. Pod świątynią, na głębokości od 3 do 5 metrów, odkryto pozostałości republikańskiej domus z końca II w. p.n.e. oraz insuli z II w. n.e. 
W pierwszej połowie II w. n.e., za czasów Trajana lub Hadriana, część domus została wchłonięta przez insulę w związku z dynamicznym rozwojem demograficznym Zatybrza.
Obecny wygląd krypty to rezultat prac G.B. Giovenale, zleconych przez kardynała Mariano Rampollę del Tindaro na początku XX wieku. Powierzchnię powiększono i nadano jej kształt prostokąta; pierwotną posadzkę obniżono o ponad metr i wyłożono polichromowanym marmurem. Dwanaście wolno stojących kolumn oraz osiemnaście przyściennych podtrzymuje dwadzieścia sklepień zdobionych stiukami z tronami i serafinami trzymającymi Krzyż.
Po bokach znajdują się dwie małe kaplice poświęcone św. Cecylii i św. Agnieszce.
Przeczytaj także o kościele św. Agnieszki na Piazza Navona.
Imponująca historia św. Cecylii rozgrywa się w III w. n.e. Informacje o niej pochodzą z opowieści o jej „Passio”. Jest to wyjątkowy gatunek literacki, ukazujący męczennicę jako wzór „imitatio Christi” w pokorze i ofierze. Badacze wczesnego chrześcijaństwa podkreślają, że „Passio” św. Cecylii należy do najbardziej złożonych w całej rzymskiej hagiografii. Bazylika jest jednym z obowiązkowych miejsc do odwiedzenia w Rzymie.
Atrakcje w pobliżu
1280 ft
390 m
1350 ft
410 m
1640 ft
500 m
1670 ft
510 m
1740 ft
530 m
2000 ft
610 m
2490 ft
760 m
2720 ft
830 m
3050 ft
930 m
3220 ft
980 m
