Cesarz Hadrian

Hadrian, czyli Publius Aelius Hadrianus Augustus, był cesarzem rzymskim w latach 117–138 n.e. Pochodził z rodziny hiszpańsko-rzymskiej. Co więcej, jest trzecim spośród Pięciu Dobrych Cesarzy.

Hadrian zasłynął z imponujących projektów budowlanych na terenie całego imperium, szczególnie z Muru Hadriana w Brytanii.

Zanim przejdziecie do lektury, sprawdźcie swoją wiedzę w sekcji Najczęściej Zadawanych Pytań o cesarzu Hadrianie.

Co warto wiedzieć o cesarzu Hadrianie

Biografia

Hadrian urodził się w 76 roku n.e. w okolicach dzisiejszej Sewilli, w Italice. Jego ojcem był Publius Aelius Hadrianus Afer, senator o randze pretorskiej. Matką była Domitia Paulina, córka znamienitej hiszpańsko-rzymskiej rodziny senatorskiej z Gades. Hadrian miał starszą siostrę, Aelię Domitię Paulinę, oraz prawnuka, Gnaeusa Pedaniusa Fuscusa Salinatora, który w 118 roku n.e. został jego kolegą w urzędzie konsula. Ojciec Hadriana spędzał większość czasu poza Rzymem.

Hadrian był spokrewniony z cesarzem Trajanem – byli kuzynami po ojcu. Trajan, który nie miał własnych dzieci, adoptował Hadriana tuż przed śmiercią. Rodzice Hadriana zmarli w 86 roku n.e., gdy miał zaledwie dziesięć lat. On i jego starsza siostra trafili pod opiekę Trajana oraz Publiusza Aciliusa Attianusa. Tutaj znajduje się ciekawy materiał wideo o Hadrianie.

Hadrian pasjonował się literaturą i kulturą grecką, co przyniosło mu przydomek Graeculus („Grekulek”).

Jego żoną była Paulina, a ich córką Julia Serviana Paulina.

Cesarz

Po objęciu tronu Hadrian wynagrodził lojalność legionów tradycyjną premią pieniężną. Spędził pewien czas na Wschodzie, tłumiąc żydowskie powstanie, które wybuchło jeszcze za panowania Trajana. Był doskonałym administratorem i bardzo dbał o dyscyplinę w armii.

Hadrian znany jest z tego, że przez większość swego panowania przebywał poza Rzymem.

Co ciekawe, jego głównymi przeciwnikami byli bliscy współpracownicy cesarza Trajana, starsi członkowie rady cesarskiej. W 125 roku n.e. Hadrian mianował Marciusa Turbo prefektem pretorianów. Jego panowanie zostało szczególnie naznaczone przez ambitne projekty budowlane.

Jerozolima

Mimo swego wykształcenia, polityka pokojowa Hadriana nie zawsze była konsekwentna. W 130 roku n.e. odwiedził Jerozolimę, która nadal leżała w ruinach po I wojnie żydowsko-rzymskiej (66–73 n.e.). Odbudował miasto według własnego planu i nadał mu nazwę Aelia Capitolina Jupiter Capitolinus – na cześć siebie i rzymskiego boga Jowisza. Gdy na ruinach Świątyni Salomona, tzw. Drugiej Świątyni, świętego miejsca Żydów, wzniósł świątynię Jowisza, wybuchło powstanie pod wodzą Szymona Bar-Kochby, znane jako Powstanie Bar-Kochby (132–136 n.e.).

Straty Rzymian były ogromne, ale Żydzi również ponieśli tragiczne konsekwencje. Po stłumieniu powstania zginęło około 580 000 Żydów, a ponad 1000 miast i wiosek zostało zniszczonych. Hadrian wypędził pozostałych Żydów z regionu i przemianował go na Syrię Palestyńską – na cześć tradycyjnych wrogów Żydów, Filistynów. Nakazał publiczne palenie Tory, egzekucje uczonych żydowskich i zakazał praktykowania judaizmu.

Śmierć

Po powrocie do Rzymu Hadrian zajął się pisaniem poezji i sprawami administracyjnymi. Na swojego następcę wyznaczył Antoninusa Piusa, nakazując mu adoptować młodego Marka Aureliusza jako przyszłego władcę. Hadrian zmarł w 138 roku n.e. w wieku 62 lat. Główną przyczyną śmierci był zawał serca. Początkowo został pochowany w Puteoli, ale Antoninus Pius polecił wznieść w Rzymie wspaniały Mauzoleum Hadriana. Jego ciało zostało skremowane, a prochy złożone w grobowcu.

Podróże

Hadrian dużo podróżował. Więcej niż połowę swojego panowania spędził poza Italią. W przeciwieństwie do wcześniejszych cesarzy, którzy opuszczali Rzym głównie z powodów wojennych i następnie wracali do Wiecznego Miasta, Hadrian miał inne cele. Popierał tworzenie miast prowincjonalnych (municipia) i częściowo autonomicznych wspólnot miejskich z własnym prawodawstwem, w przeciwieństwie do zakładania nowych kolonii rzymskich z konstytucją rzymską.

Projekty budowlane

Hadrian zrealizował wiele znaczących projektów budowlanych. Zakładał miasta na terenie Półwyspu Bałkańskiego, Egiptu, Azji Mniejszej i Grecji. Ponadto, w 131 roku n.e. obywatele Aten wznieśli na jego cześć Łuk Hadriana, uznając cesarza za założyciela miasta. Cesarz poświęcił także kilka miejsc w Grecji swojemu kochankowi, Antinousowi, który utonął w Nilu w 130 roku n.e. Śmierć młodzieńca tak bardzo poruszyła Hadriana, że pośmiertnie go ubóstwił. W wyniku tego powstał kult ku czci Antinousa, który szybko się rozwinął.

Kolejnym ważnym przedsięwzięciem była budowa miasta Antinoöpolis w Egipcie. W Rzymie Hadrian przebudował wiele willi i budynków. Większość tych konstrukcji przetrwała przez wieki. Cesarz miał wielką pasję do architektury i osobiście uczestniczył w planowaniu projektów.

Hadrian odbudował słynny Panteon w Rzymie, który został zniszczony przez pożar oraz Forum Trajana.

Mur Hadriana

Jednym z najważniejszych projektów Hadriana był Mur Hadriana na północy Brytanii.

Budowa muru rozpoczęła się w 122 roku n.e. Wyznaczał on północną granicę Imperium Rzymskiego w Brytanii. Jego monumentalna forma miała również symbolizować potęgę Rzymu. Na wschód od rzeki Irthing mur był zbudowany z kamienia, miał pierwotnie szerokość 2,9 m i wysokość od 5 do 6 m. Na zachód od rzeki, wykonany z kamienia i darni, miał szerokość 6 m i wysokość około 3,5 m. Całkowita długość Muru Hadriana wynosiła 120 km (73 mile).

Budowa Muru Hadriana trwała sześć lat.

Budowle w Rzymie powstałe za panowania cesarza Hadriana

Cesarz Hadrian znany był ze swojego mecenatu architektonicznego i zainicjował budowę wielu struktur w Rzymie oraz na terenie całego Imperium Rzymskiego. Oto lista najważniejszych budowli i obiektów w Rzymie przypisywanych Hadrianowi:

1. Świątynia Hadriana (Świątynia Boskiego Hadriana): Zbudowana na Polu Marsowym, została poświęcona ubóstwionemu Hadrianowi przez jego następcę, Antoninusa Piusa.
2. Mauzoleum Hadriana (Zamek Świętego Anioła): Początkowo wzniesione jako mauzoleum dla Hadriana i jego rodziny, z czasem przekształcone w twierdzę, znane dziś jako Zamek Świętego Anioła. Obiekt połączony jest z miastem mostem Pons Aelius, również zbudowanym za panowania Hadriana.
3. Panteon: Choć oryginalny Panteon został zbudowany za panowania Augusta przez Marka Agryppę, to Hadrian zlecił odbudowę budowli po zniszczeniach spowodowanych pożarem. Obecna, zachowana do dziś konstrukcja z charakterystyczną kopułą pochodzi właśnie z jego czasów.
4. Villa Romana: Położona na prawym brzegu Tybru, prawdopodobnie pełniła funkcję miejskiej rezydencji Hadriana w Rzymie, odrębnej od znacznie większej willi w Tivoli.
5. Termy Neptuna: Hadrian przyczynił się do ukończenia Term Neptuna, rozpoczętych jeszcze za panowania Trajana. Termy ozdobiono mozaikami przedstawiającymi Neptuna i Amfitrytę.
6. Renowacje i odbudowy: Poza wznoszeniem nowych obiektów Hadrian prowadził zakrojone na szeroką skalę prace renowacyjne w Rzymie, obejmujące świątynie, kapliczki, budynki publiczne oraz akwedukty.
7. Akwedukty Rzymu: Hadrian dołożył również swój wkład w rozwój systemu akweduktów w Rzymie, zapewniając stabilne zaopatrzenie miasta w wodę dla rosnącej populacji.

Najbardziej znaną budowlą związaną z Hadrianem poza Rzymem pozostaje bez wątpienia Villa Adriana w Tivoli. Ten rozległy kompleks rezydencjonalny prezentował różnorodne style architektoniczne z całego Imperium.

Warto zaznaczyć, że choć to Hadrian był inicjatorem tych budowli, za ich realizację odpowiadały zespoły wykwalifikowanych architektów i budowniczych działających pod jego patronatem. Ponadto niektóre konstrukcje, jak Panteon, były rekonstrukcjami lub rozbudowami wcześniej istniejących obiektów.

Autor: Kate Zusmann

Mieszkam w Wiecznym Mieście od 12 lat. Mówi się, że każdy zakątek Rzymu ma swoją historię — i właśnie o tych najbardziej intrygujących faktach i miejskich legendach chcę Wam opowiedzieć. :)