Bazylika św. Jana na Lateranie

Bazylika św. Jana na Lateranie (San Giovanni in Laterano) jest określana jako „matka wszystkich kościołów na świecie”. To jedno z najważniejszych miejsc kultu chrześcijańskiego, które łączy w sobie elementy epoki pogańskiej i chrześcijańskiej, symbolizując ciągłość historii Rzymu.

Podczas wizyty warto zobaczyć muzeum, w którym zgromadzono cenne paramenty liturgiczne, rzeźby i ozdoby związane z dawną bazyliką. Bazylika św. Jana na Lateranie była pierwszą chrześcijańską bazyliką wybudowaną w Rzymie i przez wieki pełniła funkcję głównej świątyni papieża. Wielokrotnie niszczona i odbudowywana, z biegiem czasu wzbogacana była o nowe elementy architektoniczne i dekoracyjne.

Bilety do Bazyliki św. Jana na Lateranie

Zwiedzanie Bazyliki św. Jana na Lateranie jest bezpłatne, jednak aby w pełni doświadczyć jej duchowego i historycznego znaczenia, warto rozważyć zakup biletu. Dostępne są różnorodne opcje obejmujące m.in. dostęp do Katakumb, Krużganków, Świętych Schodów (Scala Sancta), Sancta Sanctorum, Baptysterium oraz Muzeum Skarbca. W cenę wliczony jest również przewodnik audio w kilku językach.

Co zawiera bilet?

1. Przewodnik audio w wielu językach
2. Wejście do krużganków i Sancta Sanctorum
3. Dostęp do Baptysterium i Świętych Schodów
4. Wejście do Muzeum Skarbca

Co warto wiedzieć przed wizytą w Bazylice św. Jana na Lateranie

Historia

W czasach przedchrześcijańskich tereny w pobliżu wzgórza Celio należały do zamożnej rzymskiej rodziny Lateranów. W „Rocznikach” Tacyta zachowało się wspomnienie o tym, jak w I wieku n.e. Plaucjusz Lateranus został zamieszany w spisek przeciw cesarzowi Neronowi. Po jego nieudanym zamachu cały majątek Lateranów został skonfiskowany i przeszedł na własność skarbu cesarskiego.

Fundatorem bazyliki był cesarz rzymski Flawiusz Waleriusz Konstantyn (Flavius Valerius Constantinus). Przed decydującą bitwą z Maksencjuszem, Konstantyn Wielki ujrzał na niebie znak Chrystusa — monogram „Chi-Rho”, zapowiadający jego zwycięstwo. Na początku IV wieku cesarz ogłosił wolność religijną, co umożliwiło powstanie pierwszego kościoła chrześcijańskiego w Rzymie.

W IX wieku Katedra Zbawiciela została dedykowana Janowi Chrzcicielowi (San Giovanni Battista), a w XII wieku również Janowi Ewangeliście (San Giovanni Evangelista). Od IV do XIV wieku Bazylika św. Jana na Lateranie pełniła funkcję świątyni papieskiej, w której znajdował się tron biskupa Rzymu.

Przebudowy

Bogato zdobiona Bazylika św. Jana była wielokrotnie plądrowana, a następnie odbudowywana. W drugiej połowie V wieku papież Hilary dobudował do bazyliki baptysterium. Powstały też trzy kaplice poświęcone Janowi Chrzcicielowi, Janowi Ewangeliście i Świętemu Krzyżowi. W IX wieku papież Leon III odnowił sklepienie świątyni i ozdobił apsydę witrażami. W X wieku powstała kaplica poświęcona św. Tomaszowi.

W XIV wieku Rzym utracił status centrum chrześcijaństwa, gdyż papiestwo zostało przeniesione do francuskiego Awinionu.

W tym samym stuleciu bazylika dwukrotnie padła ofiarą pożaru. Po powrocie papieży do Rzymu, Watykan został nową rezydencją papieską. Stara świątynia była niemal całkowicie zniszczona, a jej odbudowę rozpoczął w XV wieku papież Marcin V. W kolejnych dekadach większość romańskich kolumn została zastąpiona przez elementy stylu wczesnobarokowego. W XVI wieku kopuła baptysterium otrzymała ośmiokątny kształt, który możemy podziwiać do dziś.

Bazylika św. Jana na Lateranie przeszła wiele zmian na przestrzeni wieków. W jej architekturze odnajdziemy elementy stylu romańskiego, klasycyzmu i baroku. Największe renowacje przeprowadzili Borromini w XVII wieku i Alessandro Galilei w 1735 roku, dodając monumentalną białą fasadę.

Inżynier i architekt Domenico Fontana ozdobił fasadę rzeźbami apostołów, a Francesco Borromini przebudował nawę główną i boczne przejścia w stylu barokowym. Wspaniałe brązowe drzwi zostały przeniesione z Forum Romanum i do dziś stanowią główne wejście do świątyni.

W XIX i XX wieku bazylika była wielokrotnie restaurowana, aby zachować jej historyczny charakter. Na jubileusz 2000-lecia istnienia bazyliki otwarto Święte Drzwi zaprojektowane przez Floriana Bodiniego.

Zobacz również Przewodnik po dziełach Borrominiego w Rzymie.

Wnętrze

Bazylika św. Jana na Lateranie zachwyca swoim wnętrzem. W apsydzie świątyni zachowały się najcenniejsze mozaiki z czasów cesarza Konstantyna. Wykonane w stylu bizantyjskim przedstawiają wczesnochrześcijańskich męczenników ze zwojami w dłoniach oraz wizerunek Chrystusa górujący nad nimi. W XIII wieku mozaiki zostały odrestaurowane przez Giacomo Torritiego, który dodał do starożytnych przedstawień symbole zakonu franciszkanów.

Cenne kolumny z porfiru i jasne mozaiki bizantyjskie stanowią uroczystą oprawę dla nauk głoszonych przez papieży. W głównym ołtarzu bazyliki znajdują się starożytne chrześcijańskie relikwie – czaszki apostołów Piotra i Pawła.

Nawa świątyni zachwyca bogactwem zdobień. Posadzki mozaikowe, wykonane w stylu kosmateskim, są ozdobione kontrastowymi okręgami i kwadratami. Kolumny wykonano z marmuru numidyjskiego. Białe płyty dekorowane są rzeźbieniami i herbami papieży. W nawie Bazyliki św. Jana na Lateranie znajduje się częściowo zachowany fresk przedstawiający papieża Bonifacego III. Autorem tego mistrzowskiego dzieła jest Giotto di Bondone.

Cappella di S. Maria Assunta powstała w XVIII wieku, by pomieścić grób kardynała Giulio Aquavii, który zmarł w XVI wieku. Kolejna kaplica poświęcona jest męczennikowi św. Janowi Nepomucenowi i powstała w XIX wieku.

Architekt Giacomo della Porta zaprojektował kaplicę Massimo w XVI wieku. Jej główną relikwią jest obraz „Ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa”. Znajduje się tam także kaplica poświęcona Janowi Teologowi oraz grób portugalskiego kardynała Antonio Martineza de Chavez, który zmarł w XV wieku.

Ciekawostki o Bazylice św. Jana na Lateranie

Poznaj 10 ciekawych faktów o Bazylice św. Jana na Lateranie i zaskocz znajomych swoją wiedzą podczas wizyty w tym wyjątkowym miejscu:

1. Napis nad wejściem „matka i głowa wszystkich kościołów w Rzymie i na świecie” podkreśla rangę Bazyliki św. Jana na Lateranie jako katedry biskupa Rzymu, czyli papieża. To najstarsza i najważniejsza spośród czterech bazylik większych Rzymu.
2. Coroczna uroczystość poświęcenia bazyliki – 9 listopada, znana jako Święto Poświęcenia Bazyliki Laterańskiej, przypomina jej konsekrację przez papieża Sylwestra I w 324 roku i podkreśla jej rolę jako znaku jedności Kościoła.
3. W murach Bazyliki pochowano sześciu papieży, m.in. Innocentego III (1198–1216) – jednego z najważniejszych papieży średniowiecza – oraz Leona XIII (1878–1903), autora encykliki „Rerum Novarum”.
4. Starożytny egipski obelisk przed bazyliką pochodzi ze świątyni faraona Totmesa III w Karnaku. Do Rzymu sprowadził go cesarz Konstancjusz II w IV wieku, początkowo ustawiając w Cyrku Maximus, a później – w XVI wieku – przenosząc przed bazylikę.
5. W Bazylice św. Jana na Lateranie znajdują się Święte Schody (Scala Sancta), po których miał wchodzić Jezus podczas procesu przed Poncjuszem Piłatem. Schody zostały przywiezione do Rzymu przez św. Helenę, matkę cesarza Konstantyna.
6. Bazylika zachwyca bogactwem stylów architektonicznych: barok, gotyk i renesans łączą się tutaj w harmonijną całość. Obecna fasada autorstwa Alessandro Galileiego powstała w XVIII wieku.
7. Wewnątrz bazyliki znajduje się papieski tron – Cathedra Romana, będący symbolem władzy biskupa Rzymu. Używany jest tylko podczas wyjątkowych uroczystości.
8. Chrzcielnica bazyliki, uznawana za najstarszą w zachodnim chrześcijaństwie, pochodzi z IV wieku. Jej ośmiokątny kształt symbolizuje nowe życie i zmartwychwstanie.
9. Nawa bazyliki zdobiona jest 12 monumentalnymi posągami apostołów, wykonanymi przez wybitnych rzeźbiarzy w XVIII wieku. Rzeźby nadają wnętrzu majestatycznego charakteru.
10. Patronami Bazyliki św. Jana na Lateranie są św. Jan Chrzciciel i św. Jan Ewangelista. To podwójne wezwanie symbolizuje zarówno początki chrześcijaństwa, jak i jego rozwój.

Muzeum

W bazylice znajduje się muzeum, w którym można podziwiać święte relikwie pochodzące z XI–XIX wieku. Do najcenniejszych eksponatów należą szkatuła z płaszczem św. Jana Teologa, cenny krzyż z XIII wieku, relikwie wielkiej męczennicy Katarzyny oraz wiele innych arcydzieł. Muzeum zostało założone przez papieża Jana Pawła II w 1984 roku. Wejście na wystawę znajduje się za posągiem Innocentego III.

Autor: Artur Jakucewicz

Mieszkam w Rzymie od ponad 10 lat i z radością dzielę się swoim doświadczeniem i wiedzą. Kocham starożytną historię i architekturę — jestem autorką przewodników po Włoszech dla niezależnych podróżników.

Zanurz się głębiej w opowieściach Rzymu

23237 podróżnych przeczytało

Najlepsze plaże w pobliżu Rzymu

12412 podróżnych przeczytało

Jak kupić bilety do Muzeów Watykańskich i Kaplicy Sykstyńskiej

6363 podróżnych przeczytało

Krypta Kapucynów w Rzymie – Kościół z Kości

3429 podróżnych przeczytało

Kościół Trinità dei Monti

9519 podróżnych przeczytało

Bazylika św. Cecylii na Zatybrzu

2741 podróżnych przeczytało

Kościół św. Ignacego Loyoli na Polu Marsowym

1062 podróżnych przeczytało

San Paolo dentro le Mura

9818 podróżnych przeczytało

Bazylika Santa Maria in Ara Coeli

8374 podróżnych przeczytało

Bazylika Santa Maria in Cosmedin

Pokaż więcej