Cesarz Neron

Neron, po adopcji Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (15 grudnia 37 – 9 czerwca 68 n.e.) był ostatnim cesarzem rzymskim z dynastii julijsko-klaudyjskiej. Jego cioteczny dziadek Klaudiusz adoptował go, dzięki czemu Neron został jego następcą. Ponadto został ogłoszony cesarzem za zgodą gwardii pretoriańskiej. Jego matką była Agrypina Młodsza, która prawdopodobnie była zamieszana w śmierć Klaudiusza, chcąc zapewnić synowi tron. Choć początkowo miała znaczny wpływ na decyzje i działania syna, pięć lat po objęciu władzy Neron kazał zamordować własną matkę.

W pierwszych latach panowania Neron był silnie pod wpływem matki, nauczyciela Lucjusza Anneusza Seneki oraz prefekta pretorianów, Sekstusa Afraniusza Burrusa

Z czasem jednak uniezależnił się i zaczął aktywnie uczestniczyć w kierowaniu państwem oraz w polityce zagranicznej. Zasłynął z umiejętności dyplomatycznych i wspierał rozwój życia kulturalnego – zlecał budowę teatrów oraz promował igrzyska atletyczne. Jego pasją były publiczne występy jako poeta, aktor i muzyk. Ogólnopaństwowy program budowy i prac publicznych doprowadził do wzrostu podatków. Ponadto Neron przeprowadził wiele egzekucji, w tym licznych spiskowców, którzy planowali zamach z powodu jego ekstrawaganckiego stylu rządzenia.

Wczesne życie cesarza Nerona

Neron urodził się jako Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus w 37 roku n.e., jednak zmienił imię na Nero Klaudiusz Cezar August, ponieważ jego matka, Agrypina Młodsza, poślubiła cesarza Klaudiusza w 49 roku, który rok później go adoptował. Ojciec Nerona był człowiekiem gwałtownym i zmarł, gdy chłopiec miał zaledwie trzy lata. Agrypina Młodsza była córką Agrypiny Starszej i prawnuczką cesarza Augusta. Ojciec Nerona zmarł w wieku 40 lat i był wcześniej zamieszany w skandal polityczny.

Jednym z najbardziej znanych ze swojej brutalności i szaleństwa cesarzy był Kaligula, który panował od 37 do 41 roku n.e., aż został zasztyletowany przez własną gwardię pretoriańską na Palatynie. Po jego śmierci tron objął Klaudiusz, którego później poślubiła Agrypina. Namówiła ona Klaudiusza do adopcji Nerona. Miała plan uczynienia go kolejnym cesarzem i sprawowania realnej władzy poprzez wpływ na jego decyzje.

Neron oficjalnie rozpoczął życie publiczne jako dorosły obywatel w 51 roku n.e., mając około 14 lat

W wieku 16 lat poślubił córkę Klaudiusza, Klaudię Oktawię. W tym samym czasie wygłaszał mowy dotyczące różnych społeczności, m.in. Iliadczyków i Aramejczyków, prosząc o pięcioletnie ulgi podatkowe po trzęsieniu ziemi. Występował także w imieniu kolonii Bologna, która ucierpiała w pożarze.

Cesarz Klaudiusz zmarł w 54 roku n.e. Według przekazów historycznych został otruty przez swoją żonę, Agrypinę. Przed realizacją planu starannie wymieniła oficerów gwardii na lojalnych wobec siebie. W rezultacie Neron objął władzę bez przeszkód.

Panowanie

Według znanych historyków, takich jak Tacyt, Swetoniusz i Kasjusz Dion, projekty budowlane Nerona były zbyt ekstrawaganckie i kosztowne. Został cesarzem w wieku 16 lat, co czyniło go najmłodszym samodzielnym władcą imperium aż do panowania Heliogabala, który objął tron w wieku 14 lat w 218 roku n.e. Przyszły cesarz Trajan opisał panowanie Nerona jako Quinquennium Neronis, jednak znaczenie tego wyrażenia pozostaje niejednoznaczne. Gdy Neron został ogłoszony faraonem Egiptu, przyjął tytulaturę Autokrator Neron Heqaheqau Meryasetptah Tjemaahuikhasut Wernakhtubaqet Heqaheqau Setepennemu Merur, co oznacza „Cesarz Nero, Władca władców, wybrany przez Ptaha, umiłowany przez Izydę, mocarny, który uderzył w obce ziemie, zwycięski dla Egiptu, władca władców, wybrany przez Nun, który go kocha”.

Na początku swoich rządów Neron obiecywał wzorować się na modelu Augusta, zlikwidować sądy skarbowe wprowadzone przez Tyberiusza, zakończyć korupcję oraz szanować przywileje Senatu i poszczególnych senatorów. Agrypina chciała rządzić przez swojego syna i eliminowała politycznych przeciwników. Jedna z pierwszych monet wydanych za panowania Nerona przedstawiała wizerunek Agrypiny. Większość społeczeństwa z zadowoleniem przyjęła nowego cesarza, dlatego początkowy okres jego panowania był uznawany za mini-złoty wiek. Neron przywrócił też część władzy Senatu, która została ograniczona w ostatnich latach.

Neron organizował wystawne igrzyska, przedstawienia, koncerty i walki gladiatorów, a podatki zostały obniżone, co sprawiło, że lud uważał go za szczodrego i mądrego

Relacja z Agrypiną

Agrypina była nadopiekuńczą matką, która pragnęła być rzeczywistą siłą rządzącą imperium. Udało jej się nawet rozszerzyć swój wpływ na otoczenie syna. Jednak Neron nie tolerował presji ze strony matki i kazał ją usunąć z pałacu. Później odebrał jej ochronę pretorianów i zakazał uczestnictwa we wszystkich igrzyskach gladiatorskich. Gdy Agrypina zdała sobie sprawę, że traci władzę, zaczęła wspierać Brytanikusa – pasierba Nerona i syna Klaudiusza. Jednak Klaudiusz zmarł w tajemniczych okolicznościach podczas rodzinnej uczty, najprawdopodobniej wskutek zatrucia. Agrypina zrozumiała, że ona będzie następna.

Neron planował śmierć matki wspólnie ze specjalistami z Aleksandrii. Początkowo chciał zastosować urządzenie zamontowane w suficie sypialni, które miało spaść i ją zmiażdżyć podczas snu, ale mechanizm okazał się zbyt skomplikowany. Drugi plan zakładał skonstruowanie łodzi, która rozpadnie się i zatonie – jednak Agrypina dopłynęła do brzegu. Ostatecznie kazał ją po prostu zasztyletować, jednak ta śmierć prześladowała go do końca życia.

Życie prywatne

Neron był żonaty z Oktawią, córką Klaudiusza i Messaliny, lecz miał romans z Poppeą Sabiną. W rzeczywistości Agrypina nienawidziła Poppei i zmusiła Nerona do poślubienia Oktawii. Aby poślubić ukochaną kobietę, Neron oskarżył Oktawię o cudzołóstwo i zesłał ją na wygnanie. Córka Klaudiusza została wkrótce zamordowana, lecz Neron upozorował jej śmierć na samobójstwo. Jednak drugie małżeństwo Nerona również nie było szczęśliwe. Córka Poppei i Nerona zmarła po narodzinach, a kolejna ciąża zakończyła się tragedią dla obojga. Nero, w trakcie kłótni, kopnął Poppeę w brzuch, w wyniku czego zmarła ona i nienarodzone dziecko.

Wielki pożar Rzymu i inne katastrofy

Panowanie Nerona było naznaczone licznymi katastrofami. Jedną z nich był spisek Pizona, którego celem było zabicie cesarza. W spisek było zamieszanych co najmniej dziewiętnastu senatorów i innych przywódców. Niepowodzenie planu doprowadziło do egzekucji czterdziestu jeden osób. Wydarzenie to sprawiło, że Neron stał się do końca życia paranoiczny i nieufny wobec otoczenia. Później doszło do nieudanego powstania Boudiki w Brytanii oraz licznych buntów w sąsiednich prowincjach, w tym w Galii i Judei.

Bez wątpienia najważniejszym wydarzeniem i największym zagrożeniem dla rządów Nerona był wielki pożar Rzymu, który rozpoczął się 19 lipca 64 roku i trwał sześć dni. Spośród czternastu dzielnic Rzymu dziesięć uległo zniszczeniu, setki ludzi zginęły, a tysiące zostały bez dachu nad głową. Do dziś wiele pytań dotyczących tego pożaru pozostaje bez odpowiedzi, a dwa z nich są szczególnie znane: „Czy Neron grał na lirze, gdy miasto płonęło?” oraz „Czy sam wzniecił pożar?” Z jednej strony historycy sugerują, że Neron obserwował pożar z Wieży Mecenasa, z drugiej winą obarczono prześladowanych chrześcijan, których postrzegano jako wyznawców antychrysta.

Aby odbudować Rzym, Neron musiał podnieść podatki. Po odbudowie miasto stało się piękniejsze niż kiedykolwiek: szersze ulice, nowe budynki z cegły i kolumnady

Samobójstwo

Życie Nerona nie było łatwe – ciągłe bunty, spiski i inne negatywne wydarzenia doprowadziły do jego upadku. Został ogłoszony przez Senat wrogiem publicznym, a Galba został nowym cesarzem. Gdy Neron zrozumiał, że utracił władzę, próbował popełnić samobójstwo w willi swojego wyzwoleńca Faona, lecz nie potrafił tego zrobić sam i potrzebował pomocy, by odebrać sobie życie. Jego ostatnie słowa brzmiały: „Jakiż artysta we mnie ginie.”

Ciekawostki o cesarzu Neronie

1. Cesarz Neron, urodzony jako Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus w 37 r. n.e., objął tron w wieku 16 lat, co czyni go jednym z najmłodszych cesarzy w historii Rzymu.
2. Miał pasję do sztuki – był utalentowanym muzykiem, śpiewakiem i woźnicą. Często występował publicznie, zbierając pozytywne opinie od rzymskiej publiczności.
3. W 64 r. n.e. niszczycielski pożar strawił znaczną część Rzymu. Neron został oskarżony o jego wywołanie, by zrealizować własne projekty budowlane, choć brak na to twardych dowodów.
4. Aby odsunąć od siebie podejrzenia, Neron obarczył winą chrześcijan, rozpoczynając ich brutalne prześladowania i masowe egzekucje.
5. Jego życie było pełne przepychu – wydawał ogromne sumy na luksusowe budowle, w tym Domus Aurea – kompleks pałacowy z ogrodami, sztucznymi jeziorami i kolosalnym posągiem Nerona.
6. Fascynował się kulturą grecką i próbował ją łączyć z rzymskimi tradycjami. Brał udział w greckich igrzyskach, w tym olimpijskich, gdzie wygrywał liczne konkurencje.
7. Neron prowadził burzliwe życie prywatne – zawierał i zrywał małżeństwa. Najbardziej znaną jego żoną była Poppea Sabina, którą poślubił po rozwodzie z Oktawią, a następnie zabił w przypływie gniewu.
8. Mimo zamiłowania do sztuki, jego rządy były naznaczone tyranią i paranoją. Kazał zabić wielu senatorów i wybitnych obywateli, w tym własną matkę, Agrypinę Młodszą.
9. W 68 r. n.e. wybuchł bunt dowodzony przez Galbę, namiestnika Hiszpanii Tarrakońskiej, co doprowadziło do ogólnego niezadowolenia z rządów Nerona. W obliczu aresztowania popełnił samobójstwo 9 czerwca 68 r.
10. Śmierć Nerona zapoczątkowała rok wojny domowej, znany jako Rok Czterech Cesarzy, w którym różne frakcje i generałowie walczyli o władzę, pogłębiając kryzys polityczny imperium.

Co warto wiedzieć o cesarzu Neronie

• Przeczytaj także: Gajusz Juliusz Cezar.

Autor: Kate Zusmann

Mieszkam w Wiecznym Mieście od 12 lat. Mówi się, że każdy zakątek Rzymu ma swoją historię — i właśnie o tych najbardziej intrygujących faktach i miejskich legendach chcę Wam opowiedzieć. :)