23123 podróżnych przeczytało
Mówiące posągi w Rzymie to jedna z najciekawszych, a jednocześnie najbardziej niedocenianych atrakcji miasta. Stanowią one kultowy symbol vox populi i mają bogatą historię.
Swoją nazwę zawdzięczają faktowi, że mieszkańcy „dawali im głos”, przyklejając do ich cokołów zjadliwe i satyryczne wiadomości – formę anonimowego protestu wobec władzy religijnej i świeckiej Rzymu.
Były one nieformalnym sposobem wyrażania opinii przez lud, w czasach gdy otwarte protesty były zakazane. Tradycja ta przetrwała do dziś – wciąż pojawiają się przy nich sugestie i postulaty społeczne.
Pasquino
Spośród sześciu mówiących posągów to właśnie Pasquino jest najsłynniejszy. Zyskał rozgłos w XVI–XIX wieku. Najprawdopodobniej nazwa „Pasquino” pochodzi od imienia fryzjera, kowala lub szewca, obok którego warsztatu znaleziono ten posąg. Inna teoria głosi, że Pasquino był właścicielem tawerny na Piazza di Parione (obecnie Piazza di Pasquino) lub nauczycielem, którego uczniowie – zauważywszy podobieństwo do rzeźby – zaczęli przyczepiać do niej kartki z żartobliwymi wiadomościami.
Z czasem te anonimowe notki przerodziły się w formę protestu – pojawiały się na nich ostre i satyryczne komentarze wobec papieży i ich luksusowego stylu życia, podczas gdy zwykli Rzymianie borykali się z trudnościami. Wiadomości te nazwano „paszkwilami” – od imienia posągu.
Pasquino to fragment wcześniejszego dzieła w stylu hellenistycznym, datowanego na III wiek.
Jego twarz i kończyny są zniszczone, co sugeruje, że może przedstawiać Menelaosa – postać z „Iliady”. Posąg „milczał” aż do 1938 roku, kiedy to znów „zabrał głos”, krytykując rząd przygotowujący się na wizytę Hitlera, maskując biedniejsze dzielnice Rzymu tekturowymi panelami.
Il Facchino
Il Facchino (Fontanna Tragarza) początkowo znajdował się przy Via del Corso, jednej z głównych ulic handlowych Rzymu, na fasadzie Pałacu de Carolis Simonetti, gdzie dziś mieści się Banco di Roma. W 1874 roku został przeniesiony na boczną ścianę tego samego budynku przy Via Lata, by ochronić go przed zanieczyszczeniami.
Rzeźba powstała w 1580 roku i jest najmłodszym z mówiących posągów Rzymu. Przedstawia „acquarolo” – mężczyznę niosącego beczkę, który czerpał wodę z Tybru i sprzedawał ją mieszkańcom podczas rekonstrukcji akweduktów, gdy miejskie fontanny były wyschnięte.
Autorem rzeźby był Jacopo Del Conte, wykonana została na zlecenie „Stowarzyszenia Wodnych Tragarzy”.
Marforio
Ten kolosalny posąg znany jest jako Marforio od XII wieku. Prawdopodobnie jego nazwa pochodzi od pierwotnej lokalizacji, która w średniowieczu uznawana była za „Forum Marsa” (Matris Forum) – obszar pomiędzy Forum Romanum a Forami Cesarskimi.
Posąg ma ponad sześć metrów długości.
Najprawdopodobniej Marforio przedstawia personifikację Oceanu – boga wód świata – i pochodzi z II lub III wieku n.e. W 1592 roku został przeniesiony na Plac Kapitoliński (Piazza del Campidoglio), gdzie dziś można go zobaczyć na terenie Muzeów Kapitolińskich.
Przez wieki Marforio był jednym z mówiących posągów. Gdy wybudowano Palazzo Nuovo, Fontanna Marforio stała się elementem dziedzińca nowego pałacu na Kapitolu (1644). Gdy budynek przekształcono w Muzea Kapitolińskie (1733), fontannę oraz jej otoczenie przebudowano według projektu architekta Filippo Barigioniego. Posąg został ponownie odrestaurowany, tym razem przez rzymskiego rzeźbiarza Carlo Antonio Napolioniego.
Między wrześniem 2012 a lutym 2013 roku posąg oraz fontanna zostały odnowione. Projekt sfinansowała firma Swarovski jako część zaangażowania w sztukę.
Madama Lucrezia
Madama Lucrezia znajduje się na rogu Piazza San Marco (obok Piazza Venezia). Ta marmurowa rzeźba prawdopodobnie przedstawia boginię Izydę. Przydomek pochodzi od XV-wiecznej Lucrezii, która zakochała się w żonatym królu Neapolu. Lucrezia przybyła do Rzymu, by poprosić papieża o zgodę na rozwód króla, lecz spotkała się z odmową. Po śmierci króla pozostała w Rzymie i zamieszkała w pobliżu Piazza San Marco.
Podczas Republiki Rzymskiej w 1799 roku posąg spadł z cokołu i rozpadł się na osiem części. Ktoś z mieszkańców Rzymu napisał wtedy na jego plecach: „Nie mogę już na to patrzeć”, nawiązując do ówczesnego rządu.
Abate Luigi
Abate Luigi symbolizuje mówcę lub sędziego odzianego w senacką togę. Popularna opinia przypisała posągowi to imię ze względu na podobieństwo do kościelnego z kościoła Najświętszego Całunu w Argentynie, którego imię brzmiało Luigi. Ponieważ figura znajdowała się na zewnątrz, jej głowa musiała zostać zastąpiona inną w 1888 roku, gdy przeniesiono ją do Palazzo Caffarelli-Vidoni. Niestety nowa głowa została skradziona w latach 70. XX wieku i ponownie zastąpiona odlewem kopii przechowywanej w „Museo di Roma in Trastevere.”
Napis na cokole posągu głosi (tłumaczenie):
„Byłem obywatelem starożytnego Rzymu
Teraz wszyscy nazywają mnie Opatem Luigi
Razem z Marforio i Pasquino zdobywam
Wieczną sławę satyry miejskiej
Doświadczyłem zniewag, hańby i pogrzebania
Dopiero tu odnalazłem nowe życie i wreszcie bezpieczeństwo.”
Il Babuino
Il Babuino (czyli „Pawian”) przedstawia sylena o groteskowym wyrazie twarzy, zdobiącego fontannę z kamienną misą. Postać ta to najprawdopodobniej Silenos – pół człowiek, pół kozioł, towarzysz Dionizosa. Figura nie przypadła do gustu mieszkańcom Rzymu i uchodziła za brzydką. Znajduje się obok kościoła Sant’Atanasio dei Greci, przy ulicy, która zawdzięcza jej nazwę – Via del Babuino.
Posąg powstał ku czci papieża Piusa V, który w 1571 roku pozwolił na przekierowanie części wody z akweduktu Aqua Virgo – jednego z jedenastu akweduktów rzymskich – do pałacu rodziny Grandi, przed którym Il Babuino stoi do dziś.
