22951 podróżnych przeczytało
Kommodus, czyli Lucius Aurelius Commodus, był cesarzem rzymskim wraz ze swoim ojcem, Markiem Aureliuszem, od 177 roku, a po jego śmierci w 180 roku sprawował rządy samodzielnie aż do 192 roku. Podczas współrządów z ojcem towarzyszył mu w wojnach markomańskich w 172 roku oraz podczas podróży po wschodnich prowincjach w 176 roku. W 177 roku został najmłodszym konsulem w historii Rzymu, a w tym samym roku otrzymał tytuł współcesarza.
Był to pierwszy przypadek, gdy syn przejął władzę bezpośrednio po ojcu od czasów Tytusa i Wespazjana w 79 roku n.e.
Podczas samodzielnych rządów Cesarstwo Rzymskie doświadczyło względnego spokoju militarnego, a jego styl sprawowania władzy przybrał charakter dyktatorski. Zamach na jego życie w 192 roku zakończył panowanie dynastii Nerwy-Antoninów.
Wczesne życie
Lucius Aurelius Commodus urodził się w 161 roku w Lanuvium, mieście położonym czternaście mil na południowy wschód od Rzymu, jako syn Marka Aureliusza i Faustyny Młodszej. Był dziesiątym z czternaściorga dzieci i jedynym synem, który przeżył dzieciństwo. Wychowaniem Kommodusa zajmował się lekarz jego ojca, Galen, który leczył go z wielu chorób. Miał również licznych nauczycieli, którzy skupiali się na edukacji intelektualnej. Wśród nich byli Onesikrates, Antistius Capella, Titus Aius Sanctus oraz Pitholaus.
Podczas wojen markomańskich w 172 roku Kommodus przebywał w Carnuntum. To tam otrzymał tytuł zwycięzcy Germanicus, co sugeruje, że brał udział w zwycięstwie ojca nad Markomanami. W 175 roku rozpoczął edukację w Kolegium Pontyfików, co stało się początkiem jego kariery publicznej.
Marek Aureliusz był pierwszym cesarzem od czasów Wespazjana, który miał biologicznego syna. W 176 roku nadał Kommodusowi tytuł “Imperatora”, a w 177 roku tytuł “Augusta“, co oznaczało formalne przekazanie mu współwładzy.
Cesarz Kommodus
Jako cesarz Kommodus szybko okazał się rozczarowaniem dla Marka Aureliusza. Mimo starannego wykształcenia nie przejął żadnych cech swojego ojca jako władcy. Po udziale w walkach na północnej granicy w latach 178 i 179, u boku Aureliusza, Kommodus powrócił do Rzymu w 180 roku, po śmierci ojca. Miał wtedy zaledwie 18 lat i rozpoczął negocjacje pokojowe. Wkrótce potem większość władzy oddał w ręce innych, poświęcając się życiu pełnemu przyjemności.
Kommodus wykazywał brak zainteresowania sprawami politycznymi i cierpiał na paranoję
Ponieważ cesarz polegał na pomocy innych w rządzeniu Imperium, pojawiało się wiele spisków na jego życie. Uważano go za osobę łatwą do manipulowania. Jeden z takich spisków zorganizowała jego starsza siostra Lucilla oraz kilku senatorów w 182 roku. Uważała, że to jej mąż, Lucjusz Werus, powinien zostać następcą Marka Aureliusza. Za udział w spisku Lucilla została zesłana na wygnanie, a następnie stracona. Również Paternus, dowódca Gwardii Pretoriańskiej, został stracony za powiązania z zabójstwem Saoterusa oraz udział w spisku Lucilli.
Tigidius Perennis, który wspólnie z Paternusem dowodził Gwardią Pretoriańską, postanowił wykorzystać sytuację i zbliżyć się do Kommodusa w trudnym dla niego czasie. Pragnął zdobyć realną władzę. Po wydarzeniach związanych z Lucillą Kommodus odmówił wystąpień publicznych i zaczął komunikować się z ludźmi wyłącznie przez nowego ochmistrza pałacowego. Rolę rzecznika przejął więc Perennis, który traktował ją bardzo poważnie. Eliminował rywali i zyskał wielu wrogów. Perennis zdobył ogromne wpływy i majątek, zaczął uważać się za rzeczywistego cesarza. Jednak jego głównym przeciwnikiem stał się Cleander — były niewolnik i członek dworu cesarskiego. W 185 roku Cleander przekazał Kommodusowi informacje o planach Perennisa, który rzekomo chciał przejąć władzę i wynieść swoich synów do roli przyszłych cesarzy. Kommodus natychmiast rozkazał stracić Perennisa oraz jego synów.
Cleander został nowym ochmistrzem cesarskiego pałacu. Jednak Kommodus ponownie wycofał się z obowiązków władcy i powierzył zarządzanie Imperium Cleandrowi, który szybko podzielił los swojego poprzednika. Cleander doprowadził do upadku systemu, w którym miejsca w Senacie, namiestnictwa i niemal wszystkie urzędy były na sprzedaż. Oczywiście część dochodów trafiała do Kommodusa. Cleander nie utrzymał się długo. W 190 roku w Cyrku Maksymusa wybuchły zamieszki. Tłumy domagały się głowy Cleandra i maszerowały przez ulice do willi Kommodusa na wzgórzu Kwintyliuszy. Cesarz, bojąc się o własne życie, kazał zabić Cleandra i wystawić jego głowę na widok publiczny. Dopiero wtedy Kommodus zrozumiał, że musi zacząć rządzić samodzielnie.
Nowe życie
Kommodus całkowicie się zmienił. Zaczął uważać się za odrodzonego Herkulesa i pojawiał się publicznie w płaszczu wykonanym ze skóry lwa, który symbolizował nemejskiego lwa, pokonanego przez Herkulesa w jednej z Dwunastu Prac.
Senat ogłosił Kommodusa żywym bogiem
Kommodus odrzucił swoje nazwisko rodowe i nakazał, by nazywano go Herkulesem. Nosił skórę lwa i kazał stawiać sobie posągi w całym Rzymie. Przemianował dwanaście miesięcy roku oraz odbudował Rzym po pożarze z 191 roku. Zmienił nazwę miasta na Colonia Lucia Annia Commodiana, a jego mieszkańców określano mianem Commodianów. Kommodus brał także udział w walkach gladiatorów przeciwko osobom niepełnosprawnym oraz dzikim zwierzętom, walcząc z podwyższonej platformy.
Ciekawostki o Cesarzu Kommodusie
- W porównaniu do swojego syna, ojciec Kommodusa — Marek Aureliusz — był uważany za jednego z najmądrzejszych cesarzy. Znany jako „filozof na tronie”, zasłynął z zasad stoickich i intelektualnej przenikliwości, co ostro kontrastowało z burzliwymi rządami Kommodusa.
- W rzadkim przypadku historycznym Kommodus został pierwszym cesarzem, który odziedziczył tron po swoim biologicznym ojcu od czasów Tytusa i Wespazjana w 79 roku. To wydarzenie oznaczało odejście od wcześniejszego zwyczaju adopcji i wprowadziło dziedziczenie władzy w ramach dynastii.
- Na początku panowania Kommodus cudem uniknął zamachu zorganizowanego przez własną siostrę Lucillę. To dramatyczne wydarzenie ukazuje skalę rywalizacji politycznej i walk o władzę, w których nawet członkowie rodziny sięgali po skrajne środki.
- Kommodus uwielbiał widowiska i brał udział w walkach gladiatorów na podwyższeniu, gdzie walczył z niepełnosprawnymi przeciwnikami i dzikimi zwierzętami. Te brutalne pokazy siły świadczyły o jego lekceważeniu tradycyjnych wartości rzymskich.
- Pragnąc się uwiecznić, Kommodus zmienił nazwę Rzymu na Colonia Lucia Annia Commodiana, a jego mieszkańców nazwano Commodianami. To posunięcie ilustruje jego megalomańskie ambicje i potrzebę pozostawienia trwałego śladu.
- Cierpiąc na paranoję, Kommodus popadał w urojenia i nieustanną podejrzliwość, co tylko pogarszało jego niestabilne rządy. Ten stan psychiczny prowadził do prześladowań i brutalnych represji.
- Choć był popularny wśród ludu dzięki obniżkom podatków i igrzyskom, jego relacje z Senatem były napięte. Senatorowie nienawidzili jego tyranii, która zagrażała ich tradycyjnym wpływom politycznym.
- Po śmierci Marka Aureliusza Kommodus porzucił stoickie ideały i uległ pokusie tyranii. To odejście od filozoficznych wartości zapoczątkowało erę autorytarnych rządów i destabilizacji.
- Styl życia Kommodusa był pełen hedonizmu — bardziej interesowały go uczty, widowiska i osobiste przyjemności niż sprawy państwowe. To zaniedbanie obowiązków cesarskich doprowadziło do osłabienia struktur imperium.
- W czasie panowania Kommodusa pojawiały się liczne spiski, co świadczyło o powszechnym przekonaniu, że był łatwy do manipulowania. Te intrygi ujawniały niezadowolenie różnych grup społecznych, które uważały go za niezdolnego do rządzenia.
Śmierć Cesarza Kommodusa
1 stycznia 193 roku Kommodus postanowił uczcić „odrodzenie Rzymu”, walcząc na arenie. Jego kochanka Marcia, nowy ochmistrz Electus i dowódca Gwardii Pretoriańskiej zrozumieli, że cesarz posunął się za daleko. Kiedy próbowali odwieść go od jego planów, wpadł w furię i dodał ich nazwiska do listy osób przeznaczonych do egzekucji.
Pewnego dnia Marcia podała Kommodusowi kielich wina z trucizną tuż przed kąpielą. Trucizna nie zadziałała, więc jego trener personalny, Narcyz, wszedł do łaźni i udusił cesarza. Lud chciał zbezcześcić jego ciało, ciągnąc je przez ulice Rzymu, lecz nowy cesarz Pertynaks zabezpieczył je i złożył w Mauzoleum Hadriana.
Przeczytaj także: Gajusz Juliusz Cezar.
